Początki „Odwetu” i 1-go Szwadronu Strzelców Motorowych sięgają 1940 roku. Dowódcą „Odwetu”, początkowo kompanii, a od 1943 r. batalionu, był ówczesny podporucznik saperów Juliusz Sobolewski, ps. „Roman”, oficer zawodowy. W czasie Kampanii Wrześniowej walczył do 5 października 1939 r. w oddziałach Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. Dowódcą 1 Szwadronu Strzelców Motorowych był jego organizator ppor. Henryk Boguszewski pseudonim „Henryk”, „Kocur”. Aresztowany w lipcu 1944 roku i w tym samym miesiącu rozstrzelany na terenie warszawskiego getta. Nowym dowódcą został jego zastępca ppor. Stanisław Śliwiński Pseudonim „Safo”.
Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego miejscem koncentracji „Odwetu” i 1-go Szwadronu była Kolonia Staszica, osiedle na warszawskiej Ochocie, gdzie byli zakwaterowani jego członkowie. Zadaniem bojowym obu oddziałów miało być uderzenie na koszary SS Stauferkasserne przy ul. Rakowieckiej. Wyznaczone zadanie bojowe okazało się nieaktualne z powodu nie dostarczenia obiecanego uzbrojenia. Wspólne miejsce koncentracji i to samo zadanie bojowe nie były dziełem przypadku, ponieważ obaj dowódcy (ppor. J. Sobolewski i ppor. H. Boguszewski) spotykali się wcześniej, między innymi w lokalach przy ulicy Miedzianej. Stan osobowy „Odwetu” w miejscu koncentracji wynosił około 650 osób, zaś 1-go Szwadronu 80 osób.
Ordre de bataille na Godzinę „W”

• dowódca – ppor. sł. st. sap. Juliusz Sobolewski „Roman”
• adiutant – kpr. pchor. Jerzy Burski „Aniołek”
• oficer broni – NN
• lekarz – dr med. Tadeusz Orłowski „Justyn”
• 1 kompania – ppor. Juliusz Sobolewski „Roman” (pierwotnie mianowany oficer nie stawił się na koncentrację)
  • pluton – ppor. rez. Jerzy Dylion „Sęp”
  • pluton – kpr. pchor. Jan Jakubowski „Żeliga” (młodszy brat „Żegoty”)
• 2 kompania – ppor. rez. Zbigniew Skrzywanek „Zbyszek”
  • pluton – NN
  • pluton – kpr. pchor. Leonard Peszyński „Leon”
• 3 kompania – ppor. NN „Zygmunt”
• 4 kompania – ppor. Romuald Jakubowski „Żegota” (zastępca dowódcy batalionu)
  • zastępca dowódcy kompanii – ppor. Bolesław Rutkowski-Kaźmierski „Iran”
  • szef kompanii – st. wachmistrz „Jarema”
  • pluton – kpr. z cenz. Stefan Lebiedowski „Wróbel”
  • pluton – plut. pchor. Marian Szafryn „Kasztan”
  • pluton – st. sierż. Jan Markuszewski „Makolągwa”, „Makówka”.

1 sierpnia o godz. 17-stej dowódca batalionu zdecydował się zaatakować kwatery oficerów Luftwaffe przy ul. Sędziowskiej 3 i 5. Dysponował słabym uzbrojeniem: kilkadziesiąt sztuk broni krótkiej, trzy karabiny, jeden erkaem i granaty. Walka skończyła się niepowodzeniem. Atakujący ponieśli znaczne straty. Kilkunastu powstańców zginęło lub zmarło na skutek odniesionych ran. W sytuacji braku szans na dalszą walkę, wieczorem 1 sierpnia ppor. „Roman” polecił żołnierzom nie posiadającym broni przedzieranie się na własną rękę z otoczonej Kolonii Staszica w kierunku Mokotowa, Śródmieścia, Ochoty lub Okęcia. Podobne polecenie wydał por. „Safo”, dowódca 1- go  Szwadronu.
Ordre de bataille na 3 sierpnia

• dowódca – por. Juliusz Sobolewski „Roman”
• 1 kompania – por. Juliusz Sobolewski „Roman”
• 2 kompania – ppor. Zbigniew Skrzywanek „Zbyszek”
• 3 kompania – NN „Zygmunt”
• 4 kompania – por. Romuald Jakubowski „Żegota”
  • szef kompanii – st. wachmistrz „Jarema”
  • 1 pluton – kpr. z cenz. Stefan Lebiedowski „Wróbel”
  • 2 pluton – plut. Marian Szafryn „Kasztan”
  • 3 pluton – st. sierż. Jan Markuszewski „Makolągwa”
  • Patrol instruktorski – Zofia Romanowicz „Maria”
  • I drużyna sanitarna: sanitariuszka „Barbara”
• 1 Szwadron Strzelców Motorowych – por. Stanisław Śliwiński „Safo”
  • szef kompanii – plut. Jan Nowicki „Mały”
  • 1 pluton – por. Stanisław Śliwiński „Safo”
  • 2 pluton – por. NN „War”
  • 3 pluton – kpr. pchor. Jan Szulczyński „Mazur”
  • drużyna dywersyjna – plut. Tadeusz Majewski „Olczak”
  • drużyna łączności – kpr. Zdzisław Iwaniuk „Żbik”.

Od 4 sierpnia rozpoczęła się pacyfikacja Kolonii Staszica przez brygadę RONA (oddział SS składający się z sowieckich kolaborantów, dowodzony przez Bronisława Kamińskiego). Płonęły wille, ginęli mieszkańcy i ukrywający się powstańcy. W tym czasie przybyli łącznicy z zajętego przez powstańców Śródmieścia i stopniowo przeprowadzali tam nocą pozostałych na terenie Kolonii żołnierzy przez Pole Mokotowskie. W ten sposób udało się przeprowadzić ok. 200 żołnierzy „Odwetu” i ok. 20 z 1- go Szwadronu. Zostali zakwaterowani w gmachu architektury Politechniki Warszawskiej przy ul. Lwowskiej 12 i włączeni w skład III Batalionu Pancernego „Golski” jako 3-cia i 4-ta kompania z zachowaniem nazwy „Odwet”. Część z nich uczestniczyła w obronie Politechniki, a później, aż do upadku Powstania, obsadzali stanowiska wzdłuż parzystej strony ul. Noakowskiego, która była wtedy linią frontu.
W Powstaniu zginęło ok. 90 żołnierzy „Odwetu", 154 - zaginęło. Po wojnie odnalazło się 356 - ciu.

• Juliusz Sobolewski ps. „Roman”
  Dowódca batalionu (ur. 7 lipca 1917 r., zm. 4 kwietnia 1956 r.).
  W latach 30. ukończył Szkołę Podchorążych Saperów. Jako plutonowy podchorąży dowodził plutonem w 2. kompanii saperów.
  We wrześniu zastępca dowódcy 2. kompanii strzeleckiej, awansowany do stopnia podporucznika służby stałej, brał udział w bitwie pod Kockiem.
  W konspiracji od jesieni 1939 r. Oficer Służby Zwycięstwu Polski, następnie Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej. W 1940 r. zastępca dowódcy plutonu, następnie zastępca dowódcy 2. kompanii 4. Rejonu V Obwodu Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ Mokotów. Od września 1940 r. dowódca 2. Kompanii Szturmowej Mokotów, późniejszej 2. Kompanii Szturmowej "Odwet". Po rozbudowie kompanii, od jesieni 1943 r. dowódca II Batalionu Szturmowego "Odwet".
  Po Powstaniu w niewoli niemieckiej - jeniec Stalagu X B Sandbostel, następnie Oflagu X-C Lübeck.
  Po wyzwoleniu był oficerem łącznikowym w 8. Brygadzie Brytyjskiej. Awansowany do stopnia kapitana. Organizował opiekę nad Polakami uwolnionymi z obozów na terenie Niemiec.
  W 1947 r. powrócił do kraju. Pracował w Zarządzie Zbytu Materiałów Budowlanych. W 1952 r. ukończył studia w Wyższej Szkole Inżynierskiej, po czym pracował na stanowisku szefa działu inwestycji w Centralnym Zarządzie Sprzętu Samochodowego. Aresztowany przez UB 27.12.1952 r. Oskarżony o szpiegostwo na rzecz anglo-amerykańskiego wywiadu. W więzieniu mokotowskim przeszedł ciężkie śledztwo. Skazany na karę śmierci, zamienioną w trakcie rewizji procesu na 40 miesięcy więzienia. W czasie pobytu w więzieniu był często naświetlany lampą rentgenowską (niewątpliwie z premedytacją, bo bez istotnej przyczyny) i zachorował na białaczkę. W sierpniu 1954 r. warunkowo zwolniony z więzienia - już jako chory na białaczkę. Przez półtora roku pracował w Biurze Przemysłu Gumowego.
  Zmarł w 1956 r,. w wieku 39 lat. Pochowany został na Wojskowym Cmentarzu Powązkowskim - kwatera A-25. Pośmiertnie zrehabilitowany 20.05.1957 r.
• Janusz Chechliński
  
  Urodził się 9 grudnia 1926 roku w Warszawie. Jego ojcem był sędzia Sądu Najwyższego - Adam.
  Brał czynny udział w II wojnie światowej, będąc w szeregach II Batalionu Szturmowego "Odwet" Armii Krajowej.
  Profesor zw. dr hab. Wybitny specjalista w dziedzinie finansów, w tym publicznych i gospodarki budżetowej, systemu podatkowego i finansowania sfery niematerialnej, kierownik Katedry Finansów i Bankowości Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego.
  Patron Wyższej Szkoły Finansów i Informatyki w Łodzi •
• Henryk Gostyński ps. „Grey”
  Autor odznaki batalionu. Urodził się 9.I.1924r. Uczeń gimnazju m i liceum im. Stefa na Bato rego w Wa rszawie. Został aresztowany przez Gestapo 4 kwietnia 1944 roku. Więziony na Pawiaku, przesłuchiwany w alei Szucha. Na obwieszczeniu z 24.IV.1944 r figu ru je jego nazwisko jako skazanego na śmierć. Rozstrzelany na terenir getta 26.IV.1944r. •
• Mieczysław Fog
  
  Ur. 30 maja 1901 w Warszawie, zm. 3 września 1990 tamże – polski piosenkarz śpiewający barytonem lirycznym, którego kariera artystyczna rozpoczęła się w okresie międzywojennym i trwała przez kilka dziesięcioleci po zakończeniu II wojny światowej. Był żołnierzem Armii Krajowej, brał udział w Powstaniu Warszawskim jako starszy strzelec Batalionu Szturmowego Odwet, dał ponad 100 koncertów dla żołnierzy, zyskując tytuł barda powstania warszawskiego. Śpiewał w schronach, szpitalach polowych i na barykadach (Marsz Mokotowa, muz. Jan Markowski Krzysztof, sł. Mirosław Jezierski Karnisz, Bluzeczka zamszowa, muz. Jan Markowski, sł. Zbigniew Lipczyński, Czerwone maki na Monte Cassino, muz. Alfred Longin Schutz Al Suito, sł. Feliks Konarski Ref-Ren).
  Trzykrotnie ranny, został odznaczony Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. jako czwarty w kolejności Polak, nadanym przez Rząd Londyński.
  Powstańcza opaska Fogga znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego.
• Barbara Marta Nazdrowicz ps. Wiewiórka
  
  Ur. 28 lipca 1929 r. Rozpoczęła naukę w szkole Heleny Miklaszewskiej w Łodzi. W 1944 rodzina, prześladowana przez władze niemieckie, zdołała się przenieść do Warszawy. Tu Barbara uczyła się w szkole im. Cecylii Plater-Zyberkówny. W latach 1939-1944 wstąpiła do Szarych Szeregów - była członkinią 6. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej. Działała w "Patronacie", brała udział w akcjach "Małego Sabotażu".
  W Powstaniu Warszawskim w batalionie Odwet II. Poległa od odłamka w drugiej połowie września przy zbiegu ul. Lwowskiej i Koszykowej. Została pochowana na Polu Mokotowskim. Po wojnie jej rodzice wrócili do Łodzi i szczątki córki pochowali na Starym Cmentarzu. Wystawili jej wspaniały grób pomnik, który stał się symbolem dla łodzian. W czasach PRL był to jedyny grób w Łodzi, jedyne publiczne miejsce, w którym umieszczono napis "powstanie warszawskie".
• Tadeusz Orłowski
  
  Ur. 13 września 1917, zm. 30 lipca 2008. Polski wspinacz, pionier polskiej transplantologii, internista, nefrolog, członek rzeczywisty PAN.
  W okresie II wojny światowej brał udział w tajnym nauczaniu studentów Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Od końca 1939 roku był członkiem tajnych organizacji niepodległościowych, takich jak: Grunwald, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa. W latach 1944-1945 uczestniczył w pracach Zespołu Informacji Politycznej Delegatury Rządu, a w Powstaniu Warszawskim walczył w batalionie szturmowym „Odwet".
  Profesor Tadeusz Orłowski był doktorem honoris causa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Akademii Medycznej w War¬szawie. Otrzymał wiele odznaczeń, między innymi Krzyże: Odrodzenia Polski, Kawalerski, Oficerski, Komandorski i Komandorski z Gwiazdą, Wielki Warszawski Krzyż Powstańczy, Odznakę Batalionu AK „Odwet", Medal Gloria Medicinae.
  Wspomnienia Zofia Szamowskiej–Borowskiej, łączniczki i sanitariuszki z batalionu Odwet http://www.tlw.waw.pl/index.php?id=30&newsy_id=360

Marsz Batalionu „Odwet II” Marsz Batalionu „Odwet II” narodził się na wiosnę 1943 roku, jeszcze jako piosenka 2 kompanii do słów Stanisława Kiewlicza „Staśka” i Janusza Kozłowskiego, śpiewana na melodię Marsz Lwowskiej Podchorążówki. Marsz wykonany został po raz pierwszy przez organistę w kościele Św. Trójcy na Solcu w Warszawie na zakończenie mszy, w której uczestniczyła prawie cała kompania. Jak pisze Janusz Kozłowski, „cud, że nie było wówczas wsypy”. Od tej pory obaj twórcy Marszu jeździli na wszystkie zbiórki konspiracyjne 2 kompanii, odbywające się w różnych punktach, i uczyli pieśni wszystkich żołnierzy należących do „Odwetu”. Podczas powstania śpiewano piosenkę nie tylko na kwaterach batalionu, ale i w innych zgrupowaniach powstańczych. Słowa pieśni były następujące:
Z wiarą idziemy w słoneczną dal,
Choć przeciw nam śmiertelny wróg,
Z nami męstwo silne jest jako stal,
Nad nami wszechmocy Bóg.
Bo nasz batalion drugi szturmowy
Humor, fantazję i odwagę ma,
Walczyć za wolność zawsze gotowy,
Na posterunku obowiązku trwa.
Każdy z żołnierzy w swym sercu chowa
Miłość ojczyzny drogiej swej,
Drugi batalion, drugi szturmowy
Gotów jest Niemców prać, że hej!
I choć wrogów mamy cały rój,
Zniszczymy ich, bo siła w nas,
Pójdziemy ochotnie na każdy bój,
Nadszedł już odwetu czas.
Bo nasz batalion drugi szturmowy.
Zasmuciła się piosenka słowa: Januusz Kozłowski ps. „Janusz”, muzyka NN Piosenka powstała, kiedy część batalionu „Odwet”, po ciężkich walkach i po zbombardowaniu przez hitlerowców gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, zajęła pozycje obronne przy ulicy Noakowskiego i dalej walczyła w szeregach Batalionu „Golski”. Wtedy to właśnie kpr. pchor. Janusz Kozłowski, żołnierz batalionu "Odwet", napisał słowa do melodii "Serce w plecaku", utrzymanej w tonacji minorowej. Kolegom zaśpiewał piosenkę na kwaterze mieszczącej się w bloku przy ul. Noakowskiego 18. Po upadku Powstania śpiewano ją wielokrotnie podczas różnych imprez w obozie jeńców w Sandbostel.

Zasmuciła się piosenka

Po kapitulacji Powstania większość żołnierzy „Odwetu" wraz z dowódcą dostała się do niewoli niemieckiej.
Po odzyskaniu niepodległości powstał w 1989 roku Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. W jego ramach utworzono Środowisko II Batalionu Szturmowego „Odwet" i 1 Szwadronu Strzelców Motorowych liczące 166 członków. Pierwszym przewodniczącym Środowiska został Romuald Jakubowski ps. „Żegota" zastępca dowódcy batalionu „Odwet".
Na początku 2016 roku Środowisko liczyło 47 osób. Przewodniczącym był Stanisław Pawłowski ps. „Stary".
Symbolami środowiska są: odznaka batalionowa (wykonana jeszcze w 1943 roku wg. projektu Henryka Gostyńskiego ps. „Grey") oraz sztandar batalionu ufundowany w 1992 roku przez Środowisko wg. projektu dr architekta Zbigniewa Wolaka ps. „Szczupak".





W czasie okupacji, przed Powstaniem, odznaka została nadana kilkunastu osobom za wybitne zasługi.
Sztandar występował 129 razy, przy okazji różnych uroczystości, przeważnie pogrzebów.

Tablica z nazwiskami poległych żołnierzy „Odwetu" umieszczona w kwaterze A-25 cmentarza Wojskowego na Powązkach, przy grobie dowódcy batalionu „Romana"


Poświęcenie sztandaru II Batalionu Szturmowego „Odwet” przez biskupa Zbigniewa Józefa Kraszewskiego


Poczty sztandarowe biorące udział w uroczystości poświęcenia sztandaru II Batalionu Szturmowego „Odwet”


Żołnierze III Batalionu Pancernego „Golski", II Batalionu Szturmowego „Odwet" i 1 Szwadronu Strzelców Motorowych przed kościołem na pl. Grzybowskim — podczas corocznego spotkania w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego 1 sierpnia 1971 r.


Żołnierze II Batalionu Szturmowego „Odwet" i 1 Szwadronu Strzelców Motorowych podczas corocznego spotkania w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego 1 sierpnia 1998 r.


Cmentarz Wojskowy, 1 sierpnia 1998 r. Od lewej: K. Możdżonek, NN, T. Owczarski, J. Szulczyński, Banaszczak, R. Jakubowski, T. Brodowski, J. Karkuciński, St. Wlaźnik, K. Heindrich, Wojciech Walosińki, pozostali NN.


Pamiątkowy głaz przy ul. Prezydenckiej róg Wawelskiej, 1 sierpnia 2011 r. Od lewej: K. Możdżonek, A. Łoń, S. Wlaźnik, St. Pawłowski, T. Owczarski, W. Walosiński, K. Heindrich, D. Jeżewska, H. Wiśniewska.