Tablica ku czci żołnierzy AK Inspektoratu Tarnów
http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/images/tarnow/tar_aktabl.JPG
Na bocznej ścianie budynku przy ul. Wałowej 10 (Pl. Ofiar Katynia, u zbiegu ulic Kopernika i Piłsudskiego).
Data umieszczenia: 27 IX 2014
PAMIĘCI/ ŻOŁNIERZY/ ARMII KRAJOWEJ/ INSPEKTORATU TARNÓW/ OBWODÓW
/ TARNÓW BRZESKO/ DĄBROWA TARNOWSKA/ WIERNYCH BOGU I OJCZYŹNIE/
WALCZĄCYCH W LATACH/ 1939 - 1945/ O POLSKĘ NIEPODLEGŁĄ/ 27 IX 2014/
W 75 ROCZNICĘ/ POWSTANIA/ POLSKIEGO PAŃSTWA/ PODZIEMNEGO/
ŚWIATOWY ZWIĄZEK/ ŻOŁNIERZY/ ARMII KRAJOWEJ/ W TARNOWIE
Inspektorat ZWZ-AK Tarnów kryptonim "Traktor" (od końca 1943 "Tama") i obejmował teren utworzonego przez Niemców powiatu tarnowskiego. Podlegały mu 3 obwody:
- Brzeski - kryptonim "Buty" (od końca 1943 "Batuta")
- Dąbrowski - kryptonim "Drewniaki" (od końca 1943 "Drukarnia") - Dąbrowa Tarnowska
- Tarnowski. - kryptonim "Tandeta" (od końca 1943 "Tartak")
Kadra dowódcza Inspektoratu
Inspektorzy
- mjr Stanisław Sowiżrał "Sosna": wrzesień - grudzień 1939 r.
- mjr Kazimierz Antoni Tumidajski "Edmund" "Edward": grudzień 1939 - wiosna 1940 r.
- mjr Jan Styliński "Selim": ? - październik 1940 r.
- ppłk Piotr Kaczała "Korab", "Mateusz": 16 listopada 1940 (?) - 30 czerwca 1942 r.
- ppłk Stefan Musiałek-Łowicki "Mirosław", "Mucha", "Poręba": 1 lipiec 1942 - 18 stycznia 1945 r.
Zastępca Inspektora: mjr Stefan M
usiałek-Łowicki "Bożymir", "Dobrogosław", "Mirosław", "Mucha", "Poręba": kwiecień - 31 czerwca 1942 r.
Adiutant Inspektora: ppor. sł. st. Mieczysław Wałęga "Jur".
Komendanci Obwód Tarnów
- mjr Stanisław Sowiżrał "Sosna": wrzesień - grudzień 1939 r.
- mjr Józef Gryca "Józwa", "Otto": 1940 - luty 1943 r.
- kpt. Piotr Kołodziej "Topór": 1943 r.
- kpt. Wojciech Kapustka "Lot", "Rawicz": 1 sierpnia - listopad 1943 r.
- kpt. Eugeniusz Antoni Borowski "Leliwa": 1943 - październik 1944 r.
- mjr Stanisław Marek "Jagoda": 14 października 1944 - 18 stycznia 1945 r.
Komendanci Obwód Brzesko
- por./kpt. Wojciech Kapustka "Rawicz", "Warski": wrzesień 1939 - 31 lipca 1943 r.
- kpt. Franciszek Blok "Soplica": sierpień 1943 - 1945 r.
Komendanci Obwód Dąbrowa Tarnowska
- kpt. Władysław Kabat "Brzechwa": marzec 1940 - kwiecień 1943 r.
- kpt. Zbigniew Rogawski "Młot", "Baca", "Tomasz".: kwiecień 1943 - 15 grudnia 1944 r.
- kpt. Franciszek Wiatr "Duch": 15 grudnia 1944 - 1945 r.
Wybrane informacje o Inspektoracie
W latach 1942-1943 nastąpiło na terenie okręgu scalenie oddziałów NOW z AK. W niektórych obwodach oficerowie z NOW objęli stanowiska komendantów, np. w obwodzie Tarnów, gdzie komendantem został kpt. Eugeniusz Borowski („Leliwa"), dotychczasowy komendant podokręgu NOW Tarnów.
Do zadań oddziałów należało przeprowadzanie akcji sabotażowo – dywersyjnych, w Inspektoracie kierowali nimi: mjr Stefan Musiałek-Łowicki „Bożymir”, mjr Stanisław Marek „Jagoda” oraz kpt. Eugenisz Holik „Dobosz”. Plan działań sabotażowo-dywersyjnych obejmował: sabotaż kolejowy, szosowy i telekomunikacyjny. Ponad to likwidację konfidentów i kolaborantów, demolowanie urządzeń mleczarń, niszczenie gminnych ksiąg ewidencyjnych ludności oraz spisów kontyngentowych i wykazów ludzi przeznaczonych do wywozu na przymusowe roboty w Rzeszy, konfiskatę lub niszczenie zawartości magazynów okupanta, konfiskatę butów żołnierskich wysyłanych przez Niemców w celu naprawy do warsztatów szewskich w miasteczkach lub większych wsiach, zdobywanie broni przez rozbrajanie pojedynczych funkcjonariuszy policji lub żołnierzy Wehrmachtu, karanie chłostą ludzi współpracujących z okupantem, a także walkę z potencjalnym gorzelnictwem, polegającą na niszczeniu urządzeń i zapasów alkoholu. Aby zadania te były wykonywane należycie utworzono w placówkach małe, wyspecjalizowane grupy ludzi, tzw. patrole, które w czasie późniejszym stały się podstawą do tworzenia oddziałów dywersyjnych w poszczególnych obwodach. Podlegały one oficerom do spraw dywersji, powołanym w sztabach komend obwodów. Jednym z nich był kapitan Wojciech Kapustka, lepiej rozpoznawany pod pseudonimem „Rawicz”, płnił on tę funkcję od 1944 r.
Inspektorat Tarnów, odtwarzający w ramach „Burzy" 16 pp AK, sformował zgrupowanie batalionowe o kryptonimie „Barbara" pod dowództwem kpt. „Leliwy". Zgrupowanie to działało na południe od Tarnowa i stoczyło kilkanaście potyczek, z których najważniejszą był bój pod Jamną 25 września 1944 r. Na terenie obwodów Brzesko i Dąbrowa Tarnowska działania ograniczyły się do drobnych akcji patroli.
Podczas wojny 72 żołnierzy Inspektoratu poległo w walkach. Znacznie więcej zginęło z rąk hitlerowskich oprawców, rozstrzeliwanych zbiorowo w egzekucjach tajnych i publicznych, w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
• Stefan Musiałek-Łowicki
• Inspektorat w akcji "Burza"
Zdjęcia
http://www.bochenscywykleci.pl/images/boh/lis/lis_07_l.jpg
mjr Stefan Musiałek-Łowicki
Inspektor Inspektoratu AK Tarnów
i dowódca 16 pułku piechoty Ziemi Tarnowskiej AK
http://16lo.tarman.pl/?p=2788
Sztandar Inspektoraatru Tarnów AK, przechowywany przez XVI Liceum Ogólnokształcące
im. Armii Krajowej w Tarnowie
http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/images/tarnow/tar_tama.jpg
Tablica ku czci Inspektoratu Tarnów,
kościół Filipinów, przy ul. Piłsudskiego 9, lewa nawa
Projekt: mjr Zbigniew Banaś, data umieszczenia: 27 IX 2004
Napis na tablicy:
PAMIĘCI/ ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ/ INSPEKTORATU TARNÓW "TAMA"/ UCZESTNIKÓW WALK Z OKUPANTEM NIEMIECKIM/ W LATACH 1939 - 1945/ POLEGŁYCH, ZAMORDOWANYCH I ZMARŁYCH/ W 66 ROCZNICĘ POWSTANIA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO/ ŚWIATOWY ZWIĄZEK ŻOŁNIERZY AK/ I SPOŁECZEŃSTWO ZIEMI TARNOWSKIEJ/ TARNÓW 27 WRZEŚNIA 2004 R.
Piśmiennictwo
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Inspektorat_Tarn%C3%B3w_Armii_Krajowej
- http://www.kedyw.info/wiki/Andrzej_Zag%C3%B3rski,_Okr%C4%99g_Krak%C3%B3w_Armii_Krajowej
- http://16lo.tarman.pl/?p=658
- http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw2058.html
- http://www.polska1918-89.pl/pdf/oddzial-jana-jandzisia-sosny-,5357.pdf
- http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow/1082-tarnow-tablica-pamieci-zolnierzy-ak-inspektoratu-tarnow
- http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow/808-tablica-ku-czci-zolnierzy-ak-inspektoratu-tama
- http://www.spzaczarnie.pl/gimarchive/Prace%20uczni%C3%B3w/Prace%20uczniow/W.%20Kapustka%20%20praca%20konkursowa.pdf
http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/images/tarnow/tar_aktabl.JPG
Na bocznej ścianie budynku przy ul. Wałowej 10 (Pl. Ofiar Katynia, u zbiegu ulic Kopernika i Piłsudskiego).
Data umieszczenia: 27 IX 2014
/ TARNÓW BRZESKO/ DĄBROWA TARNOWSKA/ WIERNYCH BOGU I OJCZYŹNIE/
WALCZĄCYCH W LATACH/ 1939 - 1945/ O POLSKĘ NIEPODLEGŁĄ/ 27 IX 2014/
W 75 ROCZNICĘ/ POWSTANIA/ POLSKIEGO PAŃSTWA/ PODZIEMNEGO/
ŚWIATOWY ZWIĄZEK/ ŻOŁNIERZY/ ARMII KRAJOWEJ/ W TARNOWIE
- mjr Stanisław Sowiżrał "Sosna": wrzesień - grudzień 1939 r.
- mjr Kazimierz Antoni Tumidajski "Edmund" "Edward": grudzień 1939 - wiosna 1940 r.
- mjr Jan Styliński "Selim": ? - październik 1940 r.
- ppłk Piotr Kaczała "Korab", "Mateusz": 16 listopada 1940 (?) - 30 czerwca 1942 r.
- ppłk Stefan Musiałek-Łowicki "Mirosław", "Mucha", "Poręba": 1 lipiec 1942 - 18 stycznia 1945 r.
usiałek-Łowicki "Bożymir", "Dobrogosław", "Mirosław", "Mucha", "Poręba": kwiecień - 31 czerwca 1942 r. Adiutant Inspektora: ppor. sł. st. Mieczysław Wałęga "Jur".
Komendanci Obwód Tarnów
- mjr Stanisław Sowiżrał "Sosna": wrzesień - grudzień 1939 r.
- mjr Józef Gryca "Józwa", "Otto": 1940 - luty 1943 r.
- kpt. Piotr Kołodziej "Topór": 1943 r.
- kpt. Wojciech Kapustka "Lot", "Rawicz": 1 sierpnia - listopad 1943 r.
- kpt. Eugeniusz Antoni Borowski "Leliwa": 1943 - październik 1944 r.
- mjr Stanisław Marek "Jagoda": 14 października 1944 - 18 stycznia 1945 r.
- por./kpt. Wojciech Kapustka "Rawicz", "Warski": wrzesień 1939 - 31 lipca 1943 r.
- kpt. Franciszek Blok "Soplica": sierpień 1943 - 1945 r.
- kpt. Władysław Kabat "Brzechwa": marzec 1940 - kwiecień 1943 r.
- kpt. Zbigniew Rogawski "Młot", "Baca", "Tomasz".: kwiecień 1943 - 15 grudnia 1944 r.
- kpt. Franciszek Wiatr "Duch": 15 grudnia 1944 - 1945 r.
Do zadań oddziałów należało przeprowadzanie akcji sabotażowo – dywersyjnych, w Inspektoracie kierowali nimi: mjr Stefan Musiałek-Łowicki „Bożymir”, mjr Stanisław Marek „Jagoda” oraz kpt. Eugenisz Holik „Dobosz”. Plan działań sabotażowo-dywersyjnych obejmował: sabotaż kolejowy, szosowy i telekomunikacyjny. Ponad to likwidację konfidentów i kolaborantów, demolowanie urządzeń mleczarń, niszczenie gminnych ksiąg ewidencyjnych ludności oraz spisów kontyngentowych i wykazów ludzi przeznaczonych do wywozu na przymusowe roboty w Rzeszy, konfiskatę lub niszczenie zawartości magazynów okupanta, konfiskatę butów żołnierskich wysyłanych przez Niemców w celu naprawy do warsztatów szewskich w miasteczkach lub większych wsiach, zdobywanie broni przez rozbrajanie pojedynczych funkcjonariuszy policji lub żołnierzy Wehrmachtu, karanie chłostą ludzi współpracujących z okupantem, a także walkę z potencjalnym gorzelnictwem, polegającą na niszczeniu urządzeń i zapasów alkoholu. Aby zadania te były wykonywane należycie utworzono w placówkach małe, wyspecjalizowane grupy ludzi, tzw. patrole, które w czasie późniejszym stały się podstawą do tworzenia oddziałów dywersyjnych w poszczególnych obwodach. Podlegały one oficerom do spraw dywersji, powołanym w sztabach komend obwodów. Jednym z nich był kapitan Wojciech Kapustka, lepiej rozpoznawany pod pseudonimem „Rawicz”, płnił on tę funkcję od 1944 r.
Inspektorat Tarnów, odtwarzający w ramach „Burzy" 16 pp AK, sformował zgrupowanie batalionowe o kryptonimie „Barbara" pod dowództwem kpt. „Leliwy". Zgrupowanie to działało na południe od Tarnowa i stoczyło kilkanaście potyczek, z których najważniejszą był bój pod Jamną 25 września 1944 r. Na terenie obwodów Brzesko i Dąbrowa Tarnowska działania ograniczyły się do drobnych akcji patroli.
Podczas wojny 72 żołnierzy Inspektoratu poległo w walkach. Znacznie więcej zginęło z rąk hitlerowskich oprawców, rozstrzeliwanych zbiorowo w egzekucjach tajnych i publicznych, w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
• Stefan Musiałek-Łowicki
• Inspektorat w akcji "Burza"
http://www.bochenscywykleci.pl/images/boh/lis/lis_07_l.jpg
mjr Stefan Musiałek-Łowicki
Inspektor Inspektoratu AK Tarnów
i dowódca 16 pułku piechoty Ziemi Tarnowskiej AK
http://16lo.tarman.pl/?p=2788
Sztandar Inspektoraatru Tarnów AK, przechowywany przez XVI Liceum Ogólnokształcące im. Armii Krajowej w Tarnowie
http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/images/tarnow/tar_tama.jpg
Tablica ku czci Inspektoratu Tarnów,
kościół Filipinów, przy ul. Piłsudskiego 9, lewa nawa
Projekt: mjr Zbigniew Banaś, data umieszczenia: 27 IX 2004
Napis na tablicy:
PAMIĘCI/ ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ/ INSPEKTORATU TARNÓW "TAMA"/ UCZESTNIKÓW WALK Z OKUPANTEM NIEMIECKIM/ W LATACH 1939 - 1945/ POLEGŁYCH, ZAMORDOWANYCH I ZMARŁYCH/ W 66 ROCZNICĘ POWSTANIA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO/ ŚWIATOWY ZWIĄZEK ŻOŁNIERZY AK/ I SPOŁECZEŃSTWO ZIEMI TARNOWSKIEJ/ TARNÓW 27 WRZEŚNIA 2004 R.
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Inspektorat_Tarn%C3%B3w_Armii_Krajowej
- http://www.kedyw.info/wiki/Andrzej_Zag%C3%B3rski,_Okr%C4%99g_Krak%C3%B3w_Armii_Krajowej
- http://16lo.tarman.pl/?p=658
- http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw2058.html
- http://www.polska1918-89.pl/pdf/oddzial-jana-jandzisia-sosny-,5357.pdf
- http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow/1082-tarnow-tablica-pamieci-zolnierzy-ak-inspektoratu-tarnow
- http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow/808-tablica-ku-czci-zolnierzy-ak-inspektoratu-tama
- http://www.spzaczarnie.pl/gimarchive/Prace%20uczni%C3%B3w/Prace%20uczniow/W.%20Kapustka%20%20praca%20konkursowa.pdf