Tablica upamiętniająca zagładę tarnowskich Żydów

 Getto Tarnów
http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow/843-tarnow-tablica-upamietniajaca-zaglade-tarnowskich-zydow
Tablica znajduje się u zbiegu ulic Żydowskiej i Piekarskiej, została umieszczona w 1997 roku

Początkowy okres okupacji

9 listopada 1939 Niemcy zdewastowali i spalili wszystkie domy modlitw, w tym dwie największe synagogi w mieście (Starą i Nową). W 1941 rozpoczęto przymusowe koncentrowanie ludności żydowskiej z okolicznych wsi i miasteczek w Tarnowie. Wskutek tego jej liczba wzrosła w mieście z 25 tysięcy do 40 tysięcy osób.
W marcu 1941 Żydzi mieszkający przy ulicach Krakowskiej i Wałowej otrzymali nakaz opuszczenia swych lokali i przeniesienia się do utworzonej przez okupanta tzw. dzielnicy żydowskiej położonej we wschodniej części Tarnowa. Obszar ten obejmował głównie teren dzielnicy Grabówka.
W lecie 1941 zakazano opuszczania tego terenu. 15 października 1941 nakazano oddanie wszystkich piecyków i ciepłej odzieży oraz zażądano zapłacenia kontrybucji w kwocie pół miliona złotych. Począwszy od 8 grudnia 1941 niemiecka policja i wojsko rozpoczęły masowe mordy na ludności żydowskiej w Tarnowie.

Utworzenie i likwidacja getta

19 czerwca 1942 w Tarnowie na mocy zarządzenia landrata Kipke utworzono ogrodzone getto, którego komendantem został Oskar Blache. Przed zamknięciem ulic getta rejestracja wykazała 16 tysięcy osób w wieku od 14 do 50 lat.
Na jego obszarze stłoczyli około czterdziestu tysięcy osób pochodzenia żydowskiego, w tym także przesiedleńców z innych miejscowości i krajów – między innymi z Czechosłowacji, III Rzeszy i Austrii.
Więźniowie getta byli poddawani rozlicznym, narastającym represjom ze strony okupanta. W dniach 12 i 13 września 1942 r. około trzech i pół tysiąca tarnowskich Żydów deportowano do obozu zagłady w Bełżcu. Podobna łapanka miała miejsce miesiąc później, w dniu 15 listopada 1942 r.
W listopadzie 1942 roku getto zostało podzielone na dwie części – w jednej z nich przebywały osoby posiadające kartę pracy, w drugiej – osoby bez zatrudnienia, starcy i dzieci.
Pierwsza akcja likwidacji getta miała miejsce w dniach 11-18 VI 1942 r. Rozstrzelano wtedy około 3000 Żydów na cmentarzu żydowskim, a 6000 w lesie Buczyna w Zbylitowskiej Górze. 10 000 wywieziono do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu. pozostałych przy życiu Żydów umieszczono w resztkach getta w dzielnicy Grabówka.
Likwidacja getta rozpoczęła się w dniu 2 września 1943. Do miasta przybył Amon Goeth komendant Obozu Pracy w Krakowie-Płaszowie. Dzielnica żydowska została otoczona. Nastąpiły ostatnie wywózki i mordy.
Ostateczna likwidacja getta – nadzorowana przez SS-Hauptsturmführera SS Amona Goetha, komendanta obozu w Płaszowie - rozpoczęła się w dniu 2 września 1943 r. Żydzi zostali zmuszeni do opuszczenia domów i zebrania się na Placu Magdeburskim. Po selekcji większość z nich –około siedmiu lub ośmiu tysięcy - wywieziono do KL Auschwitz, pozostałych do obozu pracy w Płaszowie. Setki osób zamordowano na ulicach miasta.
W Tarnowie pozostawiono niewielką grupę żydowskich robotników, zatrudnionych do prac porządkowych na terenie getta.
 Getto Tarnów
Zestawienie największych mordów na tarnowskich Żydach


Zdjęcia

Zamieszczone zdjęcia z likwidacji getta pochodzą z: http://www.it.tarnow.pl/pol/Atrakcje/TARNOW/Ciekawostki/Taka-jest-historia/Nieznane-zdjecia-z-likwidacji-tarnowskigo-getta
Getto Tarnów

Getto Tarnów

Getto Tarnów

Getto Tarnów

Getto Tarnów


Piśmiennictwo

  1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Getto_tarnowskie
  2. https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/t/625-tarnow/116-miejsca-martyrologii/51496-getto-w-tarnowie

3