Grób Antolka Gradowskiego

Pomnik Antolka Gradowskiego


1 po lewej po wejściu
Antoni Gradowski (1905-1920) – najmłodszy poległy obrońca Płocka 1920 r., kawaler Krzyża Walecznych (pośmiertnie), symbol obrony miasta przed najazdem bolszewickim. Jest patronem płockiej ulicy. Dla płocczan pozostał małym Antolkiem.
Pochodził z rodziny o tradycjach niepodległościowych. Dziadek ze strony matki został zesłany na Syberię za udział w powstaniu styczniowym. Był synem Stanisława i Kamili ze Zgorzelskich. Uczył się w I Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej (późniejsza Jagiellonka). Mieszkał przy ul Kościuszki i, jak każde dziecko na tzw. Górkach Niemieckich, bawił się z kolegami w żołnierzy.
Uczył się w I Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Jagiełły w Płocku), a następnie w II Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku). Był harcerzem 3 drużyny im. J. Kilińskiego. W 1920 roku wziął udział w obronie Płocka. Roznosił żołnierzom amunicję, broń i jedzenie, pełnił również służbę sanitariusza.
Dopiero po kilku dniach matka dowiedziała się o jego śmierci. Z aktu zgonu wynika, że Antolek nie zdążył wziąć udziału w walce, bo zginął w czasie wymiany ognia na przedpolach, jednak większość podaje za Grzymałą-Siedleckim, że został zarąbany przez Kozaków.
Pierwotnie chłopiec został pochowany w tzw. Bratniej Mogile, nazywanej dziś Kopcem Harcerzy. Dopiero po kilku dniach matka uzyskała zezwolenie na ekshumację i Antolek spoczął na cmentarzu przy ul. Kobylińskiego. Pogrzeb był prawdziwym wydarzeniem. „Widziałem ten biały, dzieciom przypisany karawan i konie białymi kapami przykryte”, pisał, obecny akurat w Płocku, wyraźnie wzruszony Grzymała-Siedlecki. Rodzina, nie mogąc znieść życia w mieście pełnym śladów po ukochanym dziecku, przeniosła się do stolicy.
„Jeden czyn wart jest więcej niż tysiąc słów” – 16 maja 1921 r. te słowa padły podczas uroczystej dekoracji mogił Antolka Gradowskiego i Stefana Zawidzkiego Krzyżem Walecznych.

Zdjęcia

Antolek Gradowski z siostrami


Nekrolog


Miejsce spoczynku Antolka Grabowskiego


Ulica Gradowskiego

Piśmiennictwo

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni_Gradowski
2. https://plock.zhp.pl/antolek-gradowski/