Przygotowania do utworzenia getta rozpoczęły się na początku października 1939 roku. W tajnym okólniku z 10 grudnia 1939 r. Friedrich Übelhör (prezydent rejencji łódzkiej w okresie od 10 kwietnia 1940 do 15 grudnia 1942) zapowiedział „konieczność ustanowienia zamkniętej i ściśle izolowanej dzielnicy żydowskiej”. Na bazie tych wytycznych dzielnica powstała 8 lutego 1940 r. zarządzeniem prezydenta policji w Łodzi – Johanna Schäfera.
Szefem biura ekonomiczno-żywnościowego, które w październiku 1940 przekształcono w samodzielny wydział – Zarząd Getta (Gettoverwaltung) – został Hans Biebow (przed wojną handlarz kawą w Bremie), a szefem administracji żydowskiej, Przełożony Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt (Łodzi) (Judenratu, choć nazwa ta w tym getcie nie była używana) – Chaim Rumkowski (przemysłowiec, działacz syjonistyczny).
Getto utworzono 8 lutego 1940, ale ostatecznie jego teren odizolowano od reszty miasta 30 kwietnia 1940 roku. Zlokalizowano je w najbardziej zaniedbanej części Łodzi (Bałuty i Stare Miasto), na obszarze 4,13 km?, zmniejszonym po 30 czerwca 1942 roku do 3,82 km?, zamieszkanym w 40% do 70% przez Żydów, głównie biedotę i proletariat. Ten wydzielony obszar zabudowany był 2332 domami, z około 28 400 izbami mieszkalnymi.
W pierwszej kolejności zamknięto w nim Żydów pozostających w tym czasie na obszarze miasta – około 140 tys. osób. Od 16 października do 4 listopada 1941 roku do getta przybyły transporty Żydów przesiedlonych z Austrii (ok. 5 tys.), Czech (ok. 5 tys.), Luksemburga (ok. 600) i Rzeszy (ok. 10 tys. osób). Kolejne przesiedlenia miały miejsce od 7 grudnia 1941 do 28 sierpnia 1942 – również z innych likwidowanych gett Kraju Warty (ok. 18 tys. osób), najpierw głównie z terenu województwa łódzkiego, z likwidowanych tu sukcesywnie gett w innych miastach, np. z podłódzkich Pabianic, Konstantynowa, Aleksandrowa, Głowna, Ozorkowa czy Brzezin.
Następnie, w końcu 1941 roku, przywieziono tu około 5 tys. Sinti i Romów z pogranicza austriacko-węgierskiego (tzw. Burgenland; listopad 1941) i w II połowie 1942 r. prawie 20 tys. Żydów z Europy Zachodniej (m.in. z Niemiec, krajów Beneluksu) oraz praskich Żydów. W sumie przez łódzkie getto przeszło około 200 000 osób.
Wywożenie mieszkańców gett do obozów zagłady rozpoczęło się w pierwszych dniach stycznia 1942 roku od więźniów obozu cygańskiego - obóz w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof an Nehr) 16 stycznia 1942 r. rozpoczęły się pierwsze deportacje Żydów z łódzkiego getta do tego samego miejsca w celu zagłady. Od 8 sierpnia Żydzi byli wywożeni do obozu Oświęcim-Brzezinka (KL Auschwitz-Birkenau).
Historia getta jest dzielona na dwa zasadnicze okresy: przed i po wrześniu 1942 roku (tzw. „Wielka Szpera”):

1. W pierwszym okresie funkcjonowanie getta mniej więcej odtwarzało formy i instytucje przedwojenne. Między innymi, z inicjatywy i z dużym poparciem Chaima Rumkowskiego, zorganizowano prawie na masową skalę naukę dla dzieci i młodzieży.
2. W drugim okresie, po wywiezieniu do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof an Nehr) chorych, dzieci i osób starszych wiekiem, getto było w zasadzie ogromnym obozem pracy przymusowej, a administracja żydowska jedynie transmisją poleceń niemieckich i nadzoru ich wykonywania.

W 1942 Niemcy postanowili przekształcić getto w wielki obóz pracy. Podstawowym elementem tego planu było usunięcie z niego dzieci do lat 10, starców powyżej 65 roku życia oraz chorych jako elementów „nieprodukcyjnych”. Realizację rozpoczęto 1 września od wywiezienia w niezwykle brutalny sposób wszystkich chorych ze szpitali getta. Plan przewidywał wywiezienie ponad 20 tys. osób. W dniu 4 września 1942 r. szef żydowskiej administracji getta – Chaim Rumkowski, na Placu Strażackim przy ul. Lutomierskiej 13 wygłosił przemówienie do mieszkańców wzywające do oddania dzieci, starców i pozostałych chorych. Realizować to miała policja żydowska, która po pierwszej próbie odmówiła wykonania rozkazów Niemców. W dniu 5 września na teren getta wkroczyli Niemcy ogłaszając „Wielką Szperę” (absolutny zakaz opuszczania miejsc zamieszkania).
W dniach 5–12 września 1942 r. z łódzkiego getta wysiedlono 15 681 „osób nienadających się do pracy” (dzieci do 10. roku życia, starców, osoby chore). Na miejscu zamordowano około 600 osób. Getto z pozostałymi ponad 70 tys. mieszkańców stało się wielkim obozem pracy. Zamknięto szkoły i szpitale.
Likwidacja łódzkiego getta rozpoczęła się 23 czerwca 1944 roku. Do 14 lipca hitlerowcy wywieźli do Kulmhof ponad 7 tys. osób. Ponieważ to miejsce zagłady nie było w stanie sprostać planowi eksterminacji, po dwutygodniowej przerwie likwidację wstrzymano. Wznowiono ją, ale już do KL Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka), od 9 do 29 sierpnia około 70 tys. Żydów. Ostatni transport odszedł 29 sierpnia 1944 roku.
W okresie funkcjonowania getta z głodu i chorób zmarło ok. 44 tys. więźniów getta. Byli oni chowani na cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej położonym w obszarze getta. W przeciwieństwie do wielu innych gett w Polsce Niemcy nie zdążyli gruntownie zniszczyć zabudowy tego getta, choć mieli to w planie.
W okresie od grudnia 1942 do końca okupacji niemieckiej w Łodzi (19 stycznia 1945), w południowo-wschodniej części getta, przy murze cmentarza żydowskiego przy ul. Brackiej, funkcjonował obóz prewencyjny dla dzieci polskich policji bezpieczeństwa w Łodzi, dziś upamiętniony Pomnikiem Martyrologii Dzieci. Obóz nie miał żadnych formalnych i niewiele praktycznych powiązań z gettem.

Formalnie gettem administrowały władze Zarządu Miejskiego Litzmannstadt’u (Łodzi) – Stadtverwaltung Litzmannstadt, posiadające w tym celu specjalny wydział noszący nazwę Zarządu Getta (Gettoverwaltung), kierowany przez Hansa Biebowa, kupca przybyłego z Bremy, ale najważniejsze decyzje podejmowała łódzka placówka gestapo.
Od zewnątrz, w okresie od 28 listopada do maja 1941 nadzór nad gettem sprawował 101. rezerwowy batalion policyjny z Hamburga. Po tym czasie został wycofany do Hamburga, gdzie pod koniec 1941 wziął udział w deportacjach tamtejszych Żydów, m.in. do łódzkiego getta. Przed tym okresem i po nim getto było nadzorowane przez łódzką policję. Członkowie tych formacji są odpowiedzialni za śmierć wielu więźniów getta, do których strzelali bez ostrzeżenia w momencie zbliżania się do ogrodzenia getta lub strzelając wieczorową porą w okna domów z których wydobywały się, pomimo zaciemnienia, promyki światła.
Wewnątrz życiem więźniów getta kierowała żydowska administracja, sprowadzona – mimo pozorów „autonomii” – do roli bezdyskusyjnych wykonawców poleceń Niemców. Jej szef, noszący tytuł Przełożonego Starszeństwa Żydów – Chaim Rumkowski, przez wiele lat po wojnie był uważany za brutalnego i jednoznacznego kolaboranta. Ocena ta w ostatnich latach ulega zasadniczej zmianie. Dostrzega się jego wielką próbę ocalenia więźniów getta (z hasłem „Unser einziger Weg ist Arbeit” – „Naszą jedyną drogą (wyjściem, próbą ocalenia) jest praca”), która nie powiodła się z przyczyn od niego niezależnych. Ale i tak łódzcy Żydzi stanowią największą ocalałą z Holocaustu grupę (obliczaną na ok. 10 000 osób).
Do czasu „Wielkiej Szpery” (wrzesień 1942) w getcie funkcjonowała rozbudowana żydowska administracja: istniała policja i sądownictwo, szkolnictwo, poczta („Judenpost Litzmannstadt–Getto”), opieka zdrowotna i socjalna; działał dom kultury, gdzie odbywały się przedstawienia teatralne i występy muzyczne (m.in. słynnego chóru Hazomir), ale główna część administracji getta zajmowała się nadzorem nad jego działalnością produkcyjną.
W okresie od 7 marca do 21 września 1941 r. na polecenie Rumkowskiego ukazywał się w języku jidysz tygodnik „Getto Cajtung”, będący oficjalnym organem żydowskiej administracji getta. Każdy numer był tłumaczony na niemiecki i musiał najpierw uzyskać zgodę na wydanie od policji kryminalnej, oddział „Getto”. Zawierał zarządzenia i wyłącznie wiadomości z getta. Jego redaktorem był kierownik Referatu Prasowego przy Przełożonym Starszeństwa Żydów, Szmul Rozensztajn. Tygodnik de facto był organem Przełożonego Starszeństwa Żydów w Litzmannnstadt-getto – Chaima Rumkowskiego.
W getcie funkcjonował – od 24 czerwca 1940 r. – miejscowy system pieniężny wprowadzony przez Niemców. Jego banknoty (oficjalnie nazywane „pokwitowaniami”, Qittung) oraz bilon popularnie nazywano w getcie „rumkami” lub „chaimkami” od nazwiska Rumkowskiego. Były zasadniczym instrumentem grabieży wszelkiej waluty oraz cennych przedmiotów więźniów getta przez Niemców. Ponadto skutecznie izolowały getto od świata zewnętrznego, ponieważ poza nim nie miały żadnej wartości. Tym samym dodatkowo uniemożliwiały szmugiel „z” i „do” getta, który mógł w pewnym zakresie poprawić sytuację bytową więźniów getta.
W getcie działała też poczta, która z dużymi ograniczeniami i zawieszeniami umożliwiała kontakt ze światem zewnętrznym. Dla jej potrzeb, ale tylko wewnętrznych, wydane zostały znaczki z portretem Rumkowskiego. Na terenie getta działało (od czerwca 1941 r.) gettowe przedsiębiorstwo tramwajowe Elektrische Strassenbahn-Getto (ES-G), obsługiwane siłami wyłącznie więźniów getta. Było ono przede wszystkim środkiem transportu towarowego (na przełomie 1941/1942 r. powstała nawet specjalna linia łącząca stację Radegast z centrum getta). Było to jedyne takie przedsiębiorstwo we wszystkich niemieckich gettach żydowskich. Funkcjonowało w zasadzie do końca istnienia getta, ale po jego likwidacji część taboru zatrzymano i służył jako podstawowy środek transportu przy wywozie jego majątku. Dzięki temu uratowała się niewielka grupa tramwajarzy getta.
Od połowy listopada 1942 r. w ramach Policji Porządkowej (niem. Ordnungsdienst; OD) powstał, na polecenie M. Rumkowskiego, żeński oddział (niem. Frauenordnungsdienst; FOD). Składał się z około 70 młodych kobiet, które w 1942 r. zdały egzamin maturalny w szkołach średnich getta. Oficjalnie FOD miała zajmować się sprawowaniem nadzoru nad dziećmi pozostającymi w domu bez opieki, włóczącymi się po ulicach, handlującymi nielegalnie – zgodnie za specjalnie dla niej opracowanym regulaminem. Jednocześnie męska część OD została mniej więcej o taką samą liczbę etatów zredukowana, do 150 osób. Członkinie FOD miały zajmować się również nadzorem pasażerskiego ruchu tramwajowego. Nieoficjalnie chodziło Rumkowskiemu o ochronę tych dziewcząt przed ciężką pracą i wywózkami w obliczu przekształcania getta w obóz pracy.
Członkinie FOD otrzymały zielone mundury składające się z krótkich spodni, krótkich kurtek i okrągłych czapek z żółtym otokiem, a na rękawach miały odznaki Służby Porządkowej. Jako oznakę władzy otrzymały pałki.
FOD rnie spełniło oczekiwań i zostało rozwiązane już 3 marca 1943 roku. Dziewczętom zostawiono z umundurowania tylko płaszcz i buty.

5 listopada 1941 r. do getta przybył pierwszy transport osób popularnie nazywanych Cyganami (Romów oraz Sinti),, liczący ok. 1200 osób. Dla tej oraz kolejnych grup została wydzielona minimalna część getta (0,019 km?) w kwadracie obecnych ulic: Wojska Polskiego – Obrońców Westerplatte – Sikawskiej – Głowackiego. Obóz od getta oddzielały podwójne zasieki z drutu kolczastego.
Warunki bytowania jakie panowały w tym obozie według wszystkich więźniów getta, którzy się z nim zetknęli, przede wszystkim byli to lekarze getta, były jeszcze gorsze, niż w getcie[28]. Zmarli oraz zamordowani więźniowie obozu (około 700 osób) grzebani byli na terenie cmentarza żydowskiego przy ul. Brackiej. Szybkim ich skutkiem był wybuch epidemii tyfusu, która z kolei była podstawową przyczyną decyzji o jego eksterminacyjnej likwidacji.
Likwidację obozu cygańskiego rozpoczęto w pierwszych dniach stycznia 1942 roku. W dniach 4–12 stycznia 1942 r. 4,3 tys. pozostałych więźniów obozu zostało wywiezionych i zamordowanych w miejscu zagłady w Chełmnie nad Nerem.

Poniższy tekst stanowią fragmenty pochodzące z ksiązki: Adam Sitarek, OTOCZONE DRUTEM PAŃSTWO.
Przez getto łódzkie przeszło około 200 tys. osób. Zaledwie 5 do 7 tys. osób przeżyło piekło dzielnicy zamkniętej i obozów pracy. Pozostali zginęli z głodu, na skutek chorób lub zostali zamordowani w komorach gazowych ośrodka w Chełmnie nad Nerem i obozu Auschwitz-Birkenau.
Reprezentantem i organizatorem życia więzionej w getcie ludności został Mordechaj Chaim Rumkowski, który, pozostając jedynym aktywnym członkiem przedwojennego zarządu Gminy Wyznaniowej — został wyznaczony na stanowisko Przełożonego Starszeństwa Żydów. Stopniowo korzystając z udzielonych mu przez okupacyjne władze kompetencji, Rumkowski zorganizował rozbudowany aparat administracyjny, za pomocą którego sprawował władzę w dzielnicy zamkniętej.
Administracja getta łódzkiego stanowiła konglomerat zbudowany z agend o różnym rodowodzie. Część komórek w prostej linii było kontynuacją przedwojennych struktur aparatu Gminy Wyznaniowej, a częściowo także działających w Łodzi prywatnych stowarzyszeń i organizacji żydowskich.
W zdecydowanej większości komórki administracji żydowskiej getta tworzone były jednak od podstaw, w odpowiedzi na potrzebę chwili powodowaną zarządzeniami władz niemieckich lub inicjatywą Przełożonego Starszeństwa Żydów. W rezultacie na przestrzeni lat 1940—1944 powstało kilkadziesiąt różnego rodzaju wydziałów i referatów, zatrudniających w szczytowym momencie prawie 15 tys. urzędników. Aparat ten roztaczał kontrolę nad niemal wszystkimi dziedzinami życia mieszkańców dzielnicy zamkniętej.
Jednym z zadań administracji była organizacja produkcji w stale rozbudowywanych resortach pracy oraz nadzór nad jej działaniem. Specjalnie powołane do tego celu komórki odpowiedzialne były za organizację i kontrolę realizacji zamówień spływających do getta za pośrednictwem niemieckiego Zarządu Getta. O roli, jaką odgrywało Centralne Biuro, świadczyć może fakt, że obok kierowników Sonderabteilung, wokół kierownika Biura Arona Jakubowicza powstał kolejny ośrodek władzy w getcie.
Administracja żydowska getta łódzkiego na tle innych form organizacyjnych tego typu przejawia wiele wspólnych elementów, tyczących się zarówno kształtu, jak i funkcji poszczególnych komórek. Obok wielu podobieństw do struktur istniejących w innych dzielnicach zamkniętych w formach i funkcjach administracji żydowskiej getta łódzkiego odnaleźć można także pewne cechy dystynktywne. Pozycja Przełożonego Starszeństwa Żydów wydaje się nie znajdować odpowiednika w innych więzionych w gettach społecznościach. Rada Starszych odgrywała rolę organu doradczego jedynie w pierwszych miesiącach jej istnienia i stopniowo była marginalizowana.
Charakterystycznym elementem aparatu administracyjnego łódzkiego getta było jego podporządkowanie „przemysłowej" funkcji. W żadnym innym getcie nie zorganizowano produkcji na tak wielką skalę i nie współpracowano w tym zakresie tak blisko z niemieckimi władzami cywilnymi; prawdopodobnie też żaden z kierowników żydowskiego przedstawicielstwa nie przywiązywał tak wielkiej roli do rozwoju produkcji, choć sama strategia ocalenia przez pracę przyjęta przez Rumkowskiego nie była czymś wyjątkowym.

Zamieszczone zdjęcia pochodzą z: Adam Sitarek, OTOCZONE DRUTEM PAŃSTWO, za wyjątkiem z podanych źródłem.
Wypędzeni z domów łódzcy Żydzi przenoszą swój dobytek na teren planowanego getta.


Policjant ze Służby Porządkowej w okresie przesiedlenia do getta.


Niemieccy wartownicy z Schupo przy granicy getta.


Policjanci ze Służby Porządkowej.


Szyld na posterunku Pomocniczej Służby Porządkowej.


Przewodniczący Starszeństwa Żydów - Chaim Mordechaj Rumkowski.


Praca dzieci w getcie
http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,54420,17307725,Unikatowe_zdjecia_z_lodzkiego_getta_po_raz_pierwszy.html


Wysiedleńcy zmierzający w kierunku stacji Radegast.


Grupy mieszkańców getta zmierzające w kierunku stacji Radegast.


Dzieci z getta łódzkiego podczas deportacji do obozu w Chełmnie nad Nerem
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ob%C3%B3z_zag%C5%82ady_w_Che%C5%82mnie_nad_Nerem


Getto łódzkie po likwidacji.


Pozostałości krematorium z obozu w Chełmnie nad Nerem.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ob%C3%B3z_zag%C5%82ady_w_Che%C5%82mnie_nad_Nerem


Miejsce grobów masowych w Chełmnie nad Nerem
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ob%C3%B3z_zag%C5%82ady_w_Che%C5%82mnie_nad_Nerem#/media/File:Chelmno-fosse-commune.jpg


Pomnik Martyrologii Dzieci w Łodzi.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Martyrologii_Dzieci

1. Adam Sitarek, OTOCZONE DRUTEM PAŃSTWO Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta łódzkiego, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Litzmannstadt_Ghetto
3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ob%C3%B3z_zag%C5%82ady_w_Che%C5%82mnie_nad_Nerem