Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Plac Kościelny 1

Kościół stoi w miejscu pierwszej świątyni katolickiej Łodzi. Kościół został ukończony w 1897 roku. Budowę - co jest charakterystyczne dla historii wielonarodowej Łodzi - wspierali łódzcy fabrykanci. Protestancka rodzina Scheiblerów ofiarowała na kościół 15 tys. rubli, Juliusz Kunitzer - też protestant - przekazał katolikom 2 tys. rubli. Żydowski fabrykant Izrael Poznański sfinansował ułożenie posadzki.
W czasie II wojny światowej kościół znalazł się na terenie łódzkiego getta. Przez blisko dwa lata wszystkie świątynie w getcie były zamknięte, stanowiąc wydzieloną od getta obcą własność. Dopiero od grudniu 1941 roku Niemcy stopniowo przekształcali je na magazyny. Od stycznia do jesieni 1942 roku, gdy trwały deportacje Żydów z getta do Chełmna nad Nerem, a także likwidowane były małe getta w mniejszych miejscowościach pod Łodzią, przywożono tam ubrania po ludziach zamordowanych w ośrodku zagłady Kraju Warty. Żydzi, którzy zostali zmuszeni do sortowania odzieży, rozpoznawali czasami ubrania tych, którzy wyjechali w nieznanym kierunku, a nawet odnajdywali niekiedy przedmioty należące do bliskich osób. W marcu 1942 roku w kościele powstał magazyn kożuchów, potem bielizny, w końcu magazyn kołder i pierzyn oraz sortownia pierza i puchu. Żydzi nazywali wówczas to miejsce „białą fabryką”, nawiązując do znanej w Łodzi przed wojną fabryki włókienniczej Ludwika Geyera. Tym razem nie chodziło jednak o kolor elewacji (fabryka Geyera - dziś Centralne Muzeum Włókiennictwa - ma charaktery-styczną białą elewację, bo budynek został otynkowany). Nazwa „biała fabryka” odnosiła się do puchu, a także białego pierza, które unosiły się w powietrzu. W 1944 roku powstał tam magazyn Centralnego Biura Resortów Pracy, a głównie składowisko cementu do produkcji płyt heraklitowych, z których miały być budowane prowizoryczne domy dla ofiar nalotów bombowych w Niemczech, stąd kolejny „biały proszek”.
Po zakończeniu wojny kościół wrócił do parafii. Na budynku świątyni i domu parafialnego wisi tablica informująca o tym, co działo się w nim podczas okupacji.
Źródło: Joanna Podolska, Litzmannstadt-Getto. Miejsca. Ludzie. Pamięć, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź 2020, strony 111 - 112

Z tyłu kościoła znajduje się ceglany budynek, w którym przed wojną mieściły się mieszkania pracujących w parafii księży wikariuszy, a w czasach getta była w nim siedziba i katownia Kripo. Był nazywany czerwonym domkiem, ze względu na kolor oraz stosowanie w nim tortur przez funkcjonariuszy Kripo.
Ks. prałat Józef Masłowski, były proboszcz parafii usłyszał od jednego z łódzkich Żydów, że w latach wojny kościelne wieże były przez pewien czas kryjówką dla czterech uciekinierów z Litzmannstadt Ghetto, dzięki czemu prawdopodobnie dożyli oni wyzwolenia miasta.

Zdjęcia

Kładka dla pieszych nad Hohensteiner Straße (ob. ul. Zgierska)[g] na tle wież kościoła Wniebowzięcia NMP – widok w kierunku południowo-wschodnim https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_%C5%81odzi

Kolejne 3 zdjęcia pochodzą z: http://baedekerlodz.blogspot.com/2014/02/litzmannstadt-getto-koscio.html

Kościół NMP i most nad ulicą Zgierską, rok 1941

Wnętrze kościoła Wniebowzięcia NMP jako magazyn odzieży

Sortownia pierza i puchu w kościele Wniebowzięcia NMP

"Czerwony Domek"(ulica Kościelna 8), siedziba komisariatu policji kryminalnej (Kripo). Miejsce kaźni i tortur mieszkańców getta
http://www.projekt-chemini.pl/2017/11/odz-cziv-litzmannstadt-getto.html

Dodatkowe informacje

http://www.lodzgetto.pl/kosciol_wniebowziecia_najswietszej_marii_panny.html,7
http://baedekerlodz.blogspot.com/2014/02/litzmannstadt-getto-koscio.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_%C5%81odzi