Dom Kultury

W niewielkim budynku przy ul. Krawieckiej 3, gdzie znajduje się osiedlowy sklep, toczyło się kulturalne życie getta i odbywały się koncerty oraz spektakle teatralne, w których występowali wybitni artyści ówczesnej Europy.
Przed wojną w mieściło się tam kino, a także ponoć siedziba łódzkich endeków. Sala miała 300 miejsc, galerię oraz scenę, gdzie mogła występować zarówno orkiestra symfoniczna, jak i trupa teatralna, odbywały się tam również wystawy i przemówienia Przełożonego Starszeństwa Żydów.
Dom Kultury oficjalnie został powołany do życia 1 marca 1941 roku, choć już wcześniej odbywały się tam spektakle teatralne i koncerty. Ale od tego dnia zaczęły się regularne występy. Zaproszenia otrzymywali pracownicy różnych resortów, głównie z administracji, a także dygnitarze getta, którzy chętnie słuchali zarówno koncertów muzyki poważnej, jak i lekkiego repertuaru rewiowego, głównie w języku żydowskim, przychodziła także młodzież szkolna. Tylko w pierwszym roku wystawiono 85 razy widowiska rewiowe. W skład zespołu wchodzili wybitni przedwojenni artyści, m.in. Mosze Puławer związany z teatrem Ararat, tancerka Halina Krukowska, orkiestrą dyrygował Teodor Ryder albo Dawid Bajgelman, również świetny kompozytor, dekoracje przygotowywał Pinchas Schwarz. Koncerty dawali tam wspaniali muzycy, m.in. skrzypaczka Bronisława Rotsztatówna, związana zarówno przed wojną, jak i po wojnie z łódzką filharmonią. W tygodniu odbywały się od jednego do dwóch koncertów symfonicznych, a także muzyki rozrywkowej z udziałem pierwszorzędnych solistów.
Jak donosi Kronika getta łódzkiego, tylko w 1941 roku imprezom w Domu Kultury przysłuchiwało się ok. 70 tys. widzów, organizowano tam również specjalne imprezy dla dzieci, uroczystości szkolne, choćby wręczanie świadectw maturzystom. Scena Domu Kultury była też miejscem wygłaszania wielu ważnych przemówień Przełożonego Starszeństwa Żydów.
Po przywiezieniu do getta tysięcy Żydów z Wiednia, Pragi czy Berlina Kulturhaus przy ul. Krawieckiej stał się jedną z najlepszych scen muzycznych ówczesnej Europy. Koncerty dawali tym wybitni przedwojenni artyści o światowej renomie, m.in.: Dawid Birkenfeld, pianista z Wiednia czy Rudolf Bandler, śpiewak operowy z Pragi. Kronikarz Oskar Rosenfeld z Pragi napisał o Domu Kultury: „Parterowy budynek bez fasady, przyjemny, wygląda jak wczesno-grecka świątynia. Ładna garderoba, foyer, sala teatralna”.
Jesienią 1942 roku Dom Kultury formalnie przestał istnieć, a życie kulturalne przeniosło się do resortów pracy i do mieszkań. Potem na krótko zagościły w nim rewie, by ostatecznie w sierpniu 1943 roku budynek stał się siedzibą Resortu Kołder Pikowanych. 7 grudnia 1943 roku do kierowników i delegatów różnych resortów przemawiał szef niemieckiego zarządu getta, Hans Biebow.
Źródło: Joanna Podolska, Litzmannstadt-Getto. Miejsca. Ludzie. Pamięć, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź 2020, strony 259 - 260

Po przekształceniu budynku w resort kołder i koców, czasami jeszcze słuchano muzyki, a Chaim Mordechaj Rumkowski udzielał tam ślubów.
Po wojnie budynek był różnie wykorzystywany, przez wiele lat było tam kino Halka, dziś mieści się w nim dom handlowy.

Zdjęcia

Chaim Mordechaj Rumkowski w otoczeniu swych współpracowników na koncercie w Domu Kultury.
http://baedekerlodz.blogspot.com/2021/03/ii-wojna-swiatowa-marzec-1941-roku.html

Kolejne zdjęcia ilustrują wydarzenia z Domu Kultury – pochodzą z http://baedekerlodz.blogspot.com/2021/03/ii-wojna-swiatowa-marzec-1941-roku.html

Afisz premierowego koncertu w getcie Żydowskiego Stowarzyszenia Śpiewaczego "Hazomir"

Na zakończenie zdjęcie z 1969 roku

Kino "Halka”
https://fotopolska.eu/Krawiecka_3_Lodz?f=1308127-foto

Dodatkowe informacje

http://www.lodzgetto.pl/dom_kultury.html,30
https://fotopolska.eu/Krawiecka_3_Lodz?f=1308127-foto