Tablica upamiętniająca żołnierzy AK, którzy służyli w granatowej policji
http://krakow.naszemiasto.pl/artykul/zdjecia/plaszow-uczcili-zolnierzy-armii-krajowej-zdjecia,1614879,galop,3858575,t,id,tm,zid.html
Po wojnie komunistyczna propaganda dopilnowała, aby Policja Granatowa kojarzyła się tylko i wyłącznie z kolaboracją z Niemcami, nie rozgraniczając między przedwojennymi zawodowymi policjantami, a zwykłymi kolaborantami i kryminalistami znajdującymi się w jej szeregach.
Policjanci granatowi zaprzysiężeni w AK, którzy przeżyli wojnę i ich rodziny, powojenna rzeczywistość zmuszała do upokarzającego milczenia.
Wprowadzenie
Na stanowisko komendanta Polnische Polizei w GG został wyznaczony przez okupanta płk Roman Sztaba, najwyższy rangą oficer polskiej policji w GG.
opis
Stworzył on wraz z ppłkiem Wojciechem Stano oraz majorami: Franciszkiem Erhardtem i Ludwikiem Drożańskim, w ramach okręgowej Delegatury RP w szeregach policji granatowej i kryminalnej silną i szeroko rozgałęzioną organizację konspiracyjną, zwaną Państwowym Korpusem Bezpieczeństwa.
W pierwszym okresie okupacji kierowali oni dość skutecznie polityką personalną w policji, obsadzając kluczowe stanowiska zaufanymi oficerami z okresu międzywojennego. Niektórzy wraz z nominacją na stanowisko otrzymywali wytyczne do pracy konspiracyjnej. Z czasem aresztowania i werbunek nowych osób do służby osłabiły struktury konspiracji powrześniowej.
W ramach stworzonej organizacji:
- wykorzystywano posterunki i poszczególnych funkcjonariuszy na potrzeby Armii Krajowej,
- uprzedzano o aresztowaniach,
- przejmowano donosy,
- dezinformowano policję niemiecką.
- obserwowano przemieszczanie oddziałowa niemieckich wojsk
- zbierano informacje od swoich informatorów ulokowanych w niemieckich instytucjach i przekazywano je wyżej,
- zabezpieczano egzekucję kolaborantów i bestialskich Niemców.
Istotną rolę w prowadzonych działaniach odgrywał szef polskiej policji kryminalnej Kripo w Krakowie ppłk Wojciech Stano, który równocześnie był szefem kontrwywiadu ZWZ. Został on aresztowany w 1942 roku i deportowany do obozu koncentracyjnego, gdzie zmarł. Roman Sztaba został aresztowany przez Niemców i stracony w KL Auschwitz w 1943 roku.
28 marca 1944 roku został aresztowany także kolejny członek sztabu PKB kpt. Kita - dowódca batalionu Policji Polskiej w składzie 3 kompanii, który miał być wykorzystany do walki z partyzantką i akcji przeciwpowstańczej.
Mjr Drożański mając dostęp do niewypełnionych dokumentów wystawiał aryjskie papiery osobom żydowskiego pochodzenia, wydawał także fałszywe dokumenty Polakom w ramach dobrze zorganizowanego postępowania.
Policjanci w krakowskim getto
W 1941r. mjr Drożański poprosił na rozmowę "starych" policjantów, m.in. Franciszka Banasia i Wojciecha Ficka. Poinformował ich, że „W getcie dzieją się świńskie rzeczy. Przyjęci nowi policjanci są za gorliwi i Żydzi cierpią głód i niedostatek" oraz zlecił "Wy tam pójdziecie i bądźcie ludźmi wyrozumiałymi jak dotychczas”.
Ci policjanci przez kilka kolejnych dramatycznych lat ułatwiali szmuglowanie jedzenia do getta przez strzeżone przez nich bramy, załatwiali ‘aryjskie’ papiery, organizowali ucieczki Żydom z getta, czy przechowywali przedmioty żydowskiego kultu religijnego - za każde z tych działań groziła kara śmierci dla sprawcy i jego rodziny.
Aresztowanie i zamordowanie policjantów
Pod koniec 1943 roku ktoś doniósł na krakowską siatkę w Policji Granatowej. Jeden z przekazów rodzinnych mówi o tym, że mjr. Drożański przekazywał meldunki dla AK przez swojego fryzjera. Fryzjer tez został namierzony przez Gestapo i złamany torturami.
Spowodowało to kolejne aresztowanie przez Gestapo na komendzie około 40 policjantów.
Wśród aresztowanych byli mjr. Stanisław Erhardt - komendant policji w Krakowie i jego zastępca mjr Ludwik Drożański (znaleziono przy nim listę niemieckich konfidentów do ukarania po wojnie) oraz wspominany wcześniej Wojciech Ficek.
.Wszyscy aresztowani zostali poddani torturom i rozstrzelani w płaszowskim obozie – do dziś nie wiadomo, gdzie znajdują się ich ciała.
Świadkowie, którzy widzieli wywóz policjantów z Montelupich na egzekucję, mówili, że mieli zalana usta gipsem, żeby nie krzyczeli z bólu po zadanych im torturach. Bili bici i torturowani kilka dni i nocy.
Mjr. Drożański został tak skatowany przez Gestapo, że nie był w stanie dojść o własnych siłach pod ścianę egzekucyjną. Niemcy z Gestapo osobiście dokonali egzekucji.
Podsumowanie
Patriotyczna postawa policjantów nie doczekała się dotychczas żadnego specjalnego uznania poza odsłoniętą tablicą, na przykład w krakowskim Muzeum Schindlera nie ma o tym śladu.
Słyszy się od czasu, do czasu o antysemityzmie w AK, tym bardziej warto więc mówić o takich pozytywnych i pewnie nierzadkich przykładach.
Wyjątkiem jest przyznanie Franciszkowi Banasiowi w 1980 r. medalu i tytułu "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata". Podczas likwidacji getta krakowskiego w marcu 1943 roku Franciszek Banaś spotkał Różę Jakubowicz i jej synka Tadeusza. Kobieta znała przed wojną jednego z kolegów Franciszka. „Szła wprost na bramę, gdzie stali esesmani, słaniała się na nogach. Więcej wyglądała na nieboszczyka jak [na] żywego” – wspominał. Banaś przekupił esesmana stojącego na warcie i wyprowadził Różę oraz jej synka za bramę getta. Oboje przeżyli wojnę.
Franciszek Banaś został ostrzeżony o aresztowaniach i stąd ocalał.
W 2009 roku ukazała się ksiązka jego autorstwa "Moje wspomnienia".
Zdjęcia
mjr Ludwik Drożański
Franciszek Banaś
Policjant kontroluje dokumenty przy wejściu do getta w Krakowie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Bundesarchiv_Bild_183-L22985,_Polen,_Ghetto_Krakau,_Ausweiskontrolle.jpg
Kolejne zdjęcia dotyczą uroczystości odsłonięcia tablicy i pochodzą z: http://www.radiokrakow.pl/galerie/odsloniecie-tablicy-pamieci-granatowych-policjantow-zamordowanych-w-obozie-koncentracyjnym-krakow-plaszow-w-1943-i-1944-roku/8/#gtop
Piśmiennictwo
- http://www.kedyw.info/wiki/Stanis%C5%82aw_D%C4%85browa-Kostka_(1972),_%E2%80%9E...milit%C3%A4risch_beendet%E2%80%9D%3F
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwowy_Korpus_Bezpiecze%C5%84stwa
- https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjTlbTP57XeAhXymIsKHQsZCjAQFjADegQICBAC&url=http%3A%2F%2Fmazowsze.hist.pl%2F33%2FSzkice_Podlaskie%2F700%2F2002%2F24644%2F&usg=AOvVaw0TuJCJqNrQimg0EGa82xhl
- http://krakowianie1939-56.mhk.pl/pl/archiwum,1,,5245.chtm
- http://ngopole.pl/2013/02/08/karbowiak-o-polskim-panswie-podziemnym/
- http://www.kedyw.info/wiki/Andrzej_Pankowicz,_ZWZ-AK_w_%C5%BCyciu_podziemnego_Krakowa
- http://www.historycy.org/index.php?showtopic=113078
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Plaszow
- https://dzieje.pl/aktualnosci/w-krakowie-odslonieto-pomnik-policjantow-zabitych-przez-niemcow
- http://policjapanstwowa.pl/policja-polska-w-gg/
- http://www.infokrakow24.pl/34761/odsloniecie-obelisku-ku-czci-policjantow-zabitych-przez-hitlerowcow/
- https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-banas-franciszek
http://krakow.naszemiasto.pl/artykul/zdjecia/plaszow-uczcili-zolnierzy-armii-krajowej-zdjecia,1614879,galop,3858575,t,id,tm,zid.html
opis Stworzył on wraz z ppłkiem Wojciechem Stano oraz majorami: Franciszkiem Erhardtem i Ludwikiem Drożańskim, w ramach okręgowej Delegatury RP w szeregach policji granatowej i kryminalnej silną i szeroko rozgałęzioną organizację konspiracyjną, zwaną Państwowym Korpusem Bezpieczeństwa.
W pierwszym okresie okupacji kierowali oni dość skutecznie polityką personalną w policji, obsadzając kluczowe stanowiska zaufanymi oficerami z okresu międzywojennego. Niektórzy wraz z nominacją na stanowisko otrzymywali wytyczne do pracy konspiracyjnej. Z czasem aresztowania i werbunek nowych osób do służby osłabiły struktury konspiracji powrześniowej.
W ramach stworzonej organizacji:
- wykorzystywano posterunki i poszczególnych funkcjonariuszy na potrzeby Armii Krajowej,
- uprzedzano o aresztowaniach,
- przejmowano donosy,
- dezinformowano policję niemiecką.
- obserwowano przemieszczanie oddziałowa niemieckich wojsk
- zbierano informacje od swoich informatorów ulokowanych w niemieckich instytucjach i przekazywano je wyżej,
- zabezpieczano egzekucję kolaborantów i bestialskich Niemców.
28 marca 1944 roku został aresztowany także kolejny członek sztabu PKB kpt. Kita - dowódca batalionu Policji Polskiej w składzie 3 kompanii, który miał być wykorzystany do walki z partyzantką i akcji przeciwpowstańczej.
Mjr Drożański mając dostęp do niewypełnionych dokumentów wystawiał aryjskie papiery osobom żydowskiego pochodzenia, wydawał także fałszywe dokumenty Polakom w ramach dobrze zorganizowanego postępowania.
Ci policjanci przez kilka kolejnych dramatycznych lat ułatwiali szmuglowanie jedzenia do getta przez strzeżone przez nich bramy, załatwiali ‘aryjskie’ papiery, organizowali ucieczki Żydom z getta, czy przechowywali przedmioty żydowskiego kultu religijnego - za każde z tych działań groziła kara śmierci dla sprawcy i jego rodziny.
Spowodowało to kolejne aresztowanie przez Gestapo na komendzie około 40 policjantów.
Wśród aresztowanych byli mjr. Stanisław Erhardt - komendant policji w Krakowie i jego zastępca mjr Ludwik Drożański (znaleziono przy nim listę niemieckich konfidentów do ukarania po wojnie) oraz wspominany wcześniej Wojciech Ficek.
.Wszyscy aresztowani zostali poddani torturom i rozstrzelani w płaszowskim obozie – do dziś nie wiadomo, gdzie znajdują się ich ciała.
Świadkowie, którzy widzieli wywóz policjantów z Montelupich na egzekucję, mówili, że mieli zalana usta gipsem, żeby nie krzyczeli z bólu po zadanych im torturach. Bili bici i torturowani kilka dni i nocy.
Mjr. Drożański został tak skatowany przez Gestapo, że nie był w stanie dojść o własnych siłach pod ścianę egzekucyjną. Niemcy z Gestapo osobiście dokonali egzekucji.
Słyszy się od czasu, do czasu o antysemityzmie w AK, tym bardziej warto więc mówić o takich pozytywnych i pewnie nierzadkich przykładach.
Wyjątkiem jest przyznanie Franciszkowi Banasiowi w 1980 r. medalu i tytułu "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata". Podczas likwidacji getta krakowskiego w marcu 1943 roku Franciszek Banaś spotkał Różę Jakubowicz i jej synka Tadeusza. Kobieta znała przed wojną jednego z kolegów Franciszka. „Szła wprost na bramę, gdzie stali esesmani, słaniała się na nogach. Więcej wyglądała na nieboszczyka jak [na] żywego” – wspominał. Banaś przekupił esesmana stojącego na warcie i wyprowadził Różę oraz jej synka za bramę getta. Oboje przeżyli wojnę.
Franciszek Banaś został ostrzeżony o aresztowaniach i stąd ocalał.
W 2009 roku ukazała się ksiązka jego autorstwa "Moje wspomnienia".
mjr Ludwik Drożański
Franciszek Banaś
Policjant kontroluje dokumenty przy wejściu do getta w Krakowie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Bundesarchiv_Bild_183-L22985,_Polen,_Ghetto_Krakau,_Ausweiskontrolle.jpg
Kolejne zdjęcia dotyczą uroczystości odsłonięcia tablicy i pochodzą z: http://www.radiokrakow.pl/galerie/odsloniecie-tablicy-pamieci-granatowych-policjantow-zamordowanych-w-obozie-koncentracyjnym-krakow-plaszow-w-1943-i-1944-roku/8/#gtop
- http://www.kedyw.info/wiki/Stanis%C5%82aw_D%C4%85browa-Kostka_(1972),_%E2%80%9E...milit%C3%A4risch_beendet%E2%80%9D%3F
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwowy_Korpus_Bezpiecze%C5%84stwa
- https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjTlbTP57XeAhXymIsKHQsZCjAQFjADegQICBAC&url=http%3A%2F%2Fmazowsze.hist.pl%2F33%2FSzkice_Podlaskie%2F700%2F2002%2F24644%2F&usg=AOvVaw0TuJCJqNrQimg0EGa82xhl
- http://krakowianie1939-56.mhk.pl/pl/archiwum,1,,5245.chtm
- http://ngopole.pl/2013/02/08/karbowiak-o-polskim-panswie-podziemnym/
- http://www.kedyw.info/wiki/Andrzej_Pankowicz,_ZWZ-AK_w_%C5%BCyciu_podziemnego_Krakowa
- http://www.historycy.org/index.php?showtopic=113078
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Plaszow
- https://dzieje.pl/aktualnosci/w-krakowie-odslonieto-pomnik-policjantow-zabitych-przez-niemcow
- http://policjapanstwowa.pl/policja-polska-w-gg/
- http://www.infokrakow24.pl/34761/odsloniecie-obelisku-ku-czci-policjantow-zabitych-przez-hitlerowcow/
- https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-banas-franciszek