Grób Jana Kolendo

http://www.rossa.lt/media/rossadb/photos/272/172.jpg
Cmentarz Stara Rossa, Kwatera wojskowa rząd 10 kw. 18.

Jan Kolendo ps. „Mały" urodził się 8 lutego 1900 roku we wsi Gaucie (gmina Soły, powiat Oszmiana) na Wileńszczyźnie z ojca Ignacego i matki Pauliny z domu Sturlis.
Chor. Jan Kolendo przed wojną służył zawodowo w Wojsku Polskim w Słonimiu. Ożenił się z Haliną Chrzanowską, z którą miał dwóch synów — Witolda i Korneliusza.
Po kampanii wrześniowej 1939 roku Jan Kolendo uniknął niewoli i wrócił do rodzinnej wsi Gaucie. gdzie podjął pracę w gospodarstwie rolnym ojca, dorywczo zajmując się ciesielstwem.
Z miejsca przystąpił do działalności konspiracyjnej. Dom jego w Gauciach stal się miejscem spotkań konspiratorów z okolicznych wsi. ta-kich jak Wasiuki. Łopocie. Kropiwno i inne, oraz osób przybywających z Oszmiany i Wilna.
W marcu 1943 roku został komendantem utworzonej placówki AK Żeligowo.
10 lutego 1944 roku komendant obwodu wydzielił jeden pluton strzelecki pozostający w konspiracji — do stałej służby leśnej. Pluton ten otrzyma! nazwę IV Oddziału Partyzanckiego AK. Jego dowódcą został chorąży Jan Kolendo („Mały”). Oddział wykonał kilka akcji bojowych, współdziałając z III Oddziałem Partyzanckim, między innymi 30 marca 1944 roku oddział „Małego” uczestniczył w rejonie Gierwiat w rozbrajaniu tych chłopów litewskich, którzy podjęli współpracę z władzami okupacyjnymi. przyjmując od Niemców broń i stając się w ten sposób ochotniczą rezerwą policji litewskiej na usługach niemieckich.
W marcu 1944 roku chor. Jan Kolendo stanął na czele organizującej się 9 Brygady, która pod jego dowództwem w ciągu trzech miesięcy osią-gnęła stan ponad 300 żołnierzy i odniosła szereg zwycięstw, okrywając się legendą wśród miejscowej ludno¬ści. Była w tym zasługa jej dowódcy, który odznaczał się nie tylko znakomitym opanowaniem rzemiosła wojskowego i znajomością terenu, ale posiadał nieprzeciętne zdolności do kiero¬wania dużym oddziałem w specyficznej walce partyzanckiej.
7 lipca 1944 roku w Hrybiszkach na przedmieściach Wilna. Brygada ta, w ramach operacji „Ostra Brama” nacierała ze wsi Góry w kierunku cmentarza Rossa. Po dotarciu do wsi Hrybiszki stoczyła walkę z niemieckimi bunkrami. W toku walki Niemcy zaczęli wołać, że poddają się. Z bunkra wyszedł podoficer niemiecki i kilku żołnierzy i oświadczyli, że chcą mówić z dowódcą polskiego oddziału. Chorąży Jan Kolendo uwierzył w słowo podoficera niemieckiego i wyszedł ze swym gońcem z ukrycia do przodu, aby wysłuchać strony niemieckiej. Niemcy ostrzelali „Małego”, który zginął na miejscu.

Zdjęcia

---

Piśmiennictwo

---

---