Pomnik Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej
Pomnik usytuowany jest u zbiegu ul. Wiejskiej i Matejki, naprzeciwko siedziby Sejmu i Senatu RP.
Pomnik Upamiętnia żołnierzy Armii Krajowej i działaczy struktur cywilnych Polskiego Państwa Podziemnego z lat 1939-1945.
Wzniesiony w znacznym stopniu ze składek byłych żołnierzy AK.
Polskie Państwo Podziemne (PPP) to tajne struktury państwa polskiego, istniejące w czasie II wojny światowej podległe Rządowi RP na uchodźstwie. Były systemem władz państwowych, działających w imieniu Rzeczypospolitej, w czasie okupowania terytorium państwa polskiego przez III Rzeszę i ZSRR.
Istniało od 27 września 1939 roku (utworzenie Służby Zwycięstwu Polski (SZP)) do 1 lipca 1945 (samorozwiązanie Rady Jedności Narodowej i Delegatury Rządu na Kraj w związku z wycofaniem uznania międzynarodowego dla Rządu RP na uchodźstwie).
Określenie to po raz pierwszy w okupowanym kraju pojawiło się na łamach „Biuletynu Informacyjnego” 13 stycznia 1944 roku.
Polskie Państwo Podziemne było fenomenem w skali całej okupowanej Europy. Stworzono konspiracyjną administrację, sądownictwo, działało szkolnictwo. Równolegle powołano struktury zbrojne w postaci Armii Krajowej, podległe bezpośrednio Naczelnemu Wodzowi w Londynie. Realizowano szereg akcji dywersyjnych, likwidowano prominentnych funkcjonariuszy hitlerowskich, szczególnie przedstawicieli zbrodniczych formacji SS, SD oraz Gestapo.
Integralną częścią zbrojnego podziemia było harcerstwo. Żołnierze Szarych Szeregów prezentowali wysokie morale, gotowi byli do największych poświęceń.
Struktura organizacyjna Polskiego Państwa Podziemnego:
Pion wojskowy - stanowiła Armia Krajowa (wcześniej Związek Walki Zbrojnej). Zadaniami była walka z okupantem oraz przygotowanie do walki o suwerenność i niepodległość kraju po zakończeniu wojny. Pion był także łącznikiem między okupowaną Polską a Rządem na uchodźstwie, chronił pion cywilny i zapewniał bezpieczeństwo jego pracownikom.
Armia Krajowa powstała z przemianowania Związku Walki Zbrojnej Działała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, okupowanej przez Niemcy i ZSRR (po wkroczeniu Armii Czerwonej na terytorium państwa polskiego 4 stycznia 1944 r.)[3]. Armia Krajowa była integralną częścią Polskich Sił Zbrojnych, podporządkowaną Naczelnemu Wodzowi. Największą operacją militarną Armii Krajowej była akcji „Burza" i w jej ramach powstanie warszawskie. Strategicznym, choć niezrealizowanym celem AK było przeprowadzenie powstania powszechnego w okupowanej Polsce, w ostatniej fazie II wojny światowej.
W momencie maksymalnej zdolności bojowej (lato 1944) siły AK liczyły ok. 390 tys. osób, w tym 10,8 tys. oficerów[.
Pion cywilny - najważniejszymi zadaniami pionu cywilnego było utrzymanie ciągłości instytucji państwowych oraz zapewnienie funkcjonowania państwu i ewentualne przygotowanie do przejęcia władzy po zakończeniu działań wojennych. W ramach pionu utworzono 14 departamentów zajmujące się sprawami, za które poszczególne ministerstwa odpowiadały przed wojną, czyli ministerstwa. Zorganizowano też Biuro Ziem Nowych do działań przygotowawczych w przypadku uzyskania ziem zachodnich. Funkcjonowały też organy, które można porównać do Parlamentu, np. w lutym 1940 roku utworzony został Polityczny Komitet Porozumiewawczy, przekształcony później w Krajową Reprezentację Polityczną, która z kolei została przekształcona w Radę Jedności Narodowej.