Obelisk upamiętniający likwidację Franza Kutschery

Aleje Ujazdowskie 23
1 lutego 1944 roku, z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego, Oddział Specjalny Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej „Pegaz” wykonał udaną akcję na dowódcę SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa generała Franza Kutscherę.
Na przełomie lipca i sierpnia 1943 roku w wyniku reorganizacji Grup Szturmowych Szarych Szeregów, przede wszystkim do wykonywania wyroków śmierci wydanych przez Polskie Państwo Podziemne na głównych zbrodniarzy hitlerowskich, został utworzony oddział o nazwie „Agat”. Po 2 stycznia 1944 zmieniono nazwę oddziału na „Pegaz”, w maju 1944 w wyniku kolejnej reorganizacji i aresztowania łączniczki w maju 1944 dla oddziału przyjęto nazwę „Parasol”.
Oddział, zorganizowany dla przeprowadzenia zamachu, składał się z 12 osób, podzielonych na cztery grupy (wykonawców zamachu, ubezpieczenie, kierowców oraz sygnalizację). Dowódcą oddziału i i pierwszym wykonawcą wyroku był pchor. Bronisław Pietraszewicz „Lot”.
Po stronie polskiej w akcji 2 żołnierzy AK zostało zabitych: Zbigniew Gęsicki „Juno” i Kazimierz Sott „Sokół”, a 2 ciężko rannych: Bronisław Pietraszewicz „Lot” i Marian Senger „Cichy - nie udało się ich uratować. 4 lutego, pomimo dwukrotnej transfuzji krwi, w Szpitalu Wolskim zmarł „Lot”, a 6 lutego w Szpitalu Maltańskim – „Cichy”. Obydwu pochowano potajemnie na cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Straty niemieckie wyniosły 5 osób (Franz Kutschera, jego kierowca, dwóch Niemców przed gmachem Dowództwa SS i Policji w Al. Ujazdowskich 23 oraz niemiecki policjant na moście Kierbedzia), a 9 osób zostało rannych.
Operacja była najważniejszą zakończoną sukcesem akcją bojową wymierzoną w wysokiego funkcjonariusza niemieckiego aparatu terroru, która została przeprowadzona przez Armię Krajową w czasie II wojny światowej na terenie Generalnego Gubernatorstwa.
W odwecie Niemcy przeprowadzili 4 egzekucje w których zamordowało kilkuset Polaków. Były to ostatnie uliczne egzekucje w Warszawie, przeprowadzone przez Niemców przed wybuchem powstania warszawskiego.
Po śmierci Kutschery niemiecki terror w Warszawie odczuwalnie zelżał.
Rozkazem nr 267/BP z dnia 25 marca 1944 Komendant Główny Armii Krajowej nadał pośmiertnie Bronisławowi Pietraszewiczowi Order Virtuti Militari V klasy, a dziesięciorgu uczestnikom Krzyże Walecznych po raz pierwszy. Tym samym rozkazem Komendant Główny awansował „Lota” i Aleksandra Kunickiego „Rayskiego” - szefa komórki wywiadu „Agatu”, do stopnia podporucznika czasów wojny.

Nagrania

Michał Issajewicz wspomina zamach na Franza Kutscherę
https://polskieradio24.pl/39/156/Artykul/1734766,Michal-Issajewicz-Posluchaj-wspomnien-uczestnika-Akcji-Kutschera

Wspomnienia uczestników zamachu na Franza Kutscherę
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/773194,Akcja-Kutschera-77-rocznica-wyroku-na-kata-Warszawy-INFOGRAFIKA

Zdjęcia i filmy

Miejsce akcji, Aleje Ujazdowskie przy skrzyżowaniu z ul. Chopina (widok w kierunku placu Na Rozdrożu)

Bronisław Pietraszewicz „Lot”.

Piśmiennictwo

https://pl.wikipedia.org/wiki/Akcja_%E2%80%9EKutschera%E2%80%9D
https://mapa.targeo.pl/miejsce-zamachu-na-kutschere-aleje-ujazdowskie-23-00-540-warszawa~4426010/pomnik-obelisk-tablica-pamiatkowa/adres
http://www.straznicyczasu.pl/viewtopic.php?t=1365