Ulica Obwodu AK Bażant

https://mapa.targeo.pl/milanowek%2005-822%20obwodu%20ak%20bazant%20,17,20.6489704,52.1325356?data=eyJmdHMiOnsicSI6Im1pbGFub3dlayAwNS04MjIgb2J3b2R1IGFrIGJhemFudCAiLCJlIjoiUEw2MTg4NzgifSwid2luIjoic2VhcmNoLWZvcm0ifQ==

Fot. Maria Smoleń
Ulica otrzymała nazwę "Obwodu AK Bażant" uchwałą Nr 82/IX/07 Rady Miasta Milanówka z dnia 20.09.2007 r.
Poniżej zamieszczono zbiorcze informacje dotyczące Obwodu "Bażant". Szczegóły dot. Ośrodka "Mielizna" podane są w opisach poszczególnych miejsc.
Obwód Błonie (kryptonimy "Cietrzew", "Bekas", "Borsuk" i "Bażant") wchodził w skład Podokręgu Zachodniego, razem z Obwodami Skierniewice, Łowicz, Sochaczew i Grójec.
Podokręg Zachodni był częścią Obszaru Warszawskiego, razem z Północnym i Wschodnim.
- mjr Wacław Ptaszyński "Walery" (od grudnia 1939 - do lutego 1940);
- mjr dypl. w st. spocz. Franciszek Jachieć "Roman" (od lutego do listopada 1940);
- mjr Wacław Ptaszyński "Walery" (od listopada 1940 - do stycznia 1941);
- kpt./mjr Alojzy Mizera "Siwy" "Leśny" (od lutego 1941 do 13 grudnia 1944);
- mjr Leopold Peszkowski "Lwowiak", "Leopold" (14 grudnia 1944 - 19 stycznia 1945).
Obwód składał się z ośrodków:
- Ośrodek Milanówek "Mielizna", "Pszczoła"
Komendanci
- kpt. Edward Pycz-Pyczewski „Kurzawa” (1942) – przeprowadził akcję scalenia NOW z AK w komendzie ośrodka w Milanówku, po czym został oddelegowany do przeprowadzenia prac scaleniowych w Ośrodku „Bąk” Brwinów
- komendant por. Józef Parzyński "Józef (od 1942 do areszt. 14 września 1944); por. Stefan Heller "Sokólicz" (od 15 września 1944 do 19 stycznia 1945);
Oddziały
- Pluton 32 - dowódca ppor./por. Stefan Heller "Sokólicz";
- Pluton 52 (NOW) - dowódca ppor. Ryszard Csaky "Raczyński";
- Ośrodek Grodzisk Mazowiecki "Gąbka", "Osa"
- Pluton 50 - plut. pchor. Jan Garstecki "Robotnik";
- Pluton 34 (na terenie Zakładów Chemicznych) – dowódca Tadeusz Bronowski „Konrad”, „Kmicic”; potem Jan Sadowski „Zbigniew”
- Ośrodek Żyrardów "Żaba", "Komar"
komendant rtm./mjr Leopold Peszkowski "Lwowiak", "Leopold"
- Ośrodek Brwinów "Bąk", "Mucha"
komendant kpt. Edward Pycz-Pyczewski "Kurzawa", "Edward", "Stary"
Kompania "Brzezinka"
Dowodcy
- por. Henryk Walicki "Twardy" (areszt. 15/16 stycznia 1944, rozstrzelany 1/2 lutego),
- kpt. Edward Pycz-Pyczewski "Kurzawa" (od marca 1944 do 1 sierpnia 1944),
- ppor. Bogusław Kupliński "Kilof", "Kozioł"
Oddziały
- Pluton "Alaska I" - dowódca ppor. Józef Klukowski "Jasieńczyk"
- Pluton "Alaska II" - dowódca pchor. Jerzy Brochocki "Bruzda"
- Pluton 28 - dowódca ppor. Bronisław Lepa "Sylwester"
- Pluton 26 - dowódca st. sierż./chor. Paweł Nieszporek "Nawara"
- Pluton 43 - dowódca kpt./mjr Stefan Riedel "Rydwicz"
- Drużyna WSOP - komendant plut. Lucjan Szymański "Szydło"
- Ośrodek Błonie "Bagno" "Motyl"
- Ośrodek Mszczonów "Mokradło" "Chrabąszcz"
Sztab Obwodu składał się z 7 referatów:
- Referat I - organizacyjno -personalny (organizacyjno-mobilizacyjny)
Szefowie Referatu
- kpt. Edward Pycz-Pyczewski „Kurzawa” (od 1940)
sierż pchor. Dyonizy Rybiński "Gładzisz" "Betka" (od 1943 do 10 sierpnia 1944 areszt.);
- kpt. Henryk Prym "Zbigniew" (do 16 stycznia 1945 zginął w wyniku sowieckiego bombardowania Grodziska Maz.);
Referat prowadził:
- sprawy personalne
- legalizację członków Komendy Obwodu i komend ośrodków oraz osób „spalonych” (wydawanie fałszywych kenkart i innych dokumentów)
- organizację i mobilizację działalności ośrodków wojskowego podziemia
- akcję scaleniową z innymi organizacjami
- nadzór nad Wojskową Służbą Kobiet
- Referat II - wywiad (IIA) i kontrwywiad (IIB)
Szefowie Referatu
- mjr Szczepan Korzeniewski (do aresztowania 21 lipca 1943 r.)
- ppor./por. Mieczysław Buchwał-Lipnicki "Mieczysław" (do rozwiązania AK), który zadania IIB (kontrwywiadu) powierzył st. sierż. Władysławowi Lichmirze („Borsuk”, „Adam”, „Waldemar”), z wyłączeniem zadań IIA (wywiadu)
- Referat III - operacyjny
Szefowie Referatu
- kpt. Świrski "Stefan"
- kpt. Leon Dobrzyński "Ryszard" "Ryś"
Referat opracowywał koncepcję walki z okupantem oraz przygotowywał kadry do jej prowadzenia.
- Referat IV - kwatermistrzostwo
Szef Referatu
Podreferaty
- Broni i amunicji
- Żywnościowy
- Sanitarny
- Mundurowy
- Kwaterunkowy
- Intendentury - skarbnik sierż. pchor. Jan Matejak "Wymoczek"
- Referat V - łączność
Rodzaje łączności
- Operacyjna (radiotelegraficzna, wykorzystanie alfabetu Morse'a) - oficer łączności Obwodu ppor./por. Stanisław Seweryn "Kamil"
- Radiowa (radiostacje nadawczo-odbiorcze)
- Konspiracyjna (łączniczki" - szef łączności p. Henryka Borówko "Maria"
- Referat VI - informacji i propagandy
Szefowie Referatu
- dr Jerzy Szpakowski „Bronisław” (do aresztowania 21 sierpnia 1943 r.)
- kpt. dypl. Jan Kisielewski "Junosza" "Winkiel" (do aresztowania 6 września 1944 r.)
- inż. Czesław Piwowarczyk "Olszyna" "Tobruk"
Zadania:
- gromadzenie informacji o nastrojach społeczeństwa. sytuacji gospodarczej oraz o nastrojach w szeregach npla, posunięciach administracji okupacyjnej i o terrorze
- kolportowanie prasy centralnej, przede wszystkim "Biuletynu Informacyjnego" i "Wiadomości Polskich"
- Referat VII - wydział wojskowo-bojowy
Szefowie Referatu
- ppor. Jan Kierlańczyk "Ryszard (do śmierci 21 sierpnia 1943 r.)
- por. Mieczysław Przyborski "Czarny" (do kwietnia 1944 r.)
- ppor. Jerzy Kowalski „Oskar”, „Mazur II” (od kwietnia 1944 r. do 29 lipca 1944 r.)
Zadaniem Referatu było organizowanie podziemnej administracji i przygotowanie jej do przyszłej działalności.
Od 1943 r. podlegał mu Kedyw – kierownictwo dywersji, sabotażu, akty terroru i odwetu oraz przerzuty-odbiory lotnicze, Służba Ochrony Powstania i Wojskowa Służba Kobiet.
Obwód uczestniczył w przyjmowaniu skoczków spadochronowych i sprzętu wojennego, nie tylko na swoim terenie, ale i na przylegającym obszarze Puszczy Kampinoskiej.
Zostały w tym celu zorganizowane placówki zrzutowe:
- "Igła" - położona 18 km na północny-zachód od warszawskiego Dworca Głównego, w pobliżu wiosek Mariew i Stanisławów, na południowo-wschodnim obrzeżu Puszczy Kampinoskiej
- "Bat" "Solnica" - położona między folwarkami Radonie i Osowiec, w odległości 7 km na południe od stacji kolejowej w Grodzisku
Przyjęła m. in. w nocy 9/10 września 1943 roku Elżbietę Zawacką ,,Zo", kurierkę i emisariuszkę Dowódcy AK do Naczelnego Wodza w Londynie, jedyną "cichociemną" wśród tych najdzielniejszych z dzielnych, która wróciła do Kraju skokiem spadochronowym.
- "Tasak" („Łyżka”, „Rozłogi”) - położony 7 km na północ od stacji kolejowej w Grodzisku Mazowieckim, niedaleko wiosek Rozłogi Kraśnicza Wola i Izdebno Kościelne.
- "Chochla" (placówka zapasowa) - położona 11 km na północ od Błonia, na łąkach w pobliżu wiosek Debły i Ławy, na skraju Puszczy Kampinoskiej. Na tę placówkę nie dokonywano zrzutów skoczków, tylko zrzutów zaopatrzenia dla Grupy AK „Kampinos”.
- "Chochla 2" (placówka zapasowa) – na polach majątku Leszno
Na terenie Obwodu Kedyw powołano w kwietniu 1943 roku z żołnierzy AK z Ośrodka Żyrardów, powierzając dowództwo st. sierż. Leonowi Waligórze ps. "Leon". Z oddziałem żyrardowskim współdziałał oddział specjalny z Grodziska Mazowieckiego.
W październiku 1943 roku oddział Kedywu Obwodu utworzono w Milanówku, weszli do niego żołnierze z 52 plutonu.
W dalszej kolejności wyodrębniono z plutonu 32 oddział do zadań specjalnych, jego dowódcą został wyznaczony plut. Zygmunt Dunajski "Daniel", a od końca lipca 1944 roku ppor. Ryszard Machowski "Rawicz".
Jesienią 1943 roku przy plutonie 52 powołano oddział specjalny z dowódcą plut. pchor. Zygmuntem Piekarskim "Chmura".
Działania dywersyjno sabotażowe obejmowały:
- dywersję na kolei
- sabotaż kolejowy
- sabotaż drogowy
- sabotaż telekomunikacyjny
- akcje samoobrony
- akcje zaczepne i przypadkowe
- walkę z bandytyzmem
Oddziały specjalne brały udział w odbiorze zrzutów, przerzutach broni i jej konserwacji, ochronie lokali konspiracyjnych i radiostacji.
Koncentrację oddziałów w Obwodzie wykonano w nocy z 2 na 3 sierpnia:
- w lasach skulskich pod dowództwem zastępcy komendanta obwodu kpt. Kosteckiego "Ostoja"
- w lasach żyrardowskich pod dowództwem komendanta ośrodka żyrardowskiego kpt./mjr Leopolda Peszkowskiego "Leopold", „Lwowiak”
- w lesie radziejowskim pod dowództwem kpt. "Starego” (NN)
- w lasach młochowskich pod dowództwem ppor. Bronisława Kuplińskiego "Kozioł", "Kilof".
Przewidywano działania na szosę Warszawa-Mszczonów oraz na szosę Mszczonów-Wiskitki-Sochaczew.
Miejscowe plutony miały także zabezpieczać przed wysiedlaniem ludności i niszczeniem osiedli przez wycofujące się oddziały niemieckie oraz zabezpieczyć ludność przed rabunkiem i gwałtami.
Po wybuchu Powstania Warszawskiego ruch odwrotowy wojsk niemieckich w kierunku na Błonie i Żyrardów całkowicie ustał. Stąd Komendant Podokręgu Zachodniego wydał 4 sierpnia rozkaz odwołujący koncentrację.
Ponowna koncentracja została zarządzona w dniach 16 i 17 sierpnia. Zbiórka odbyła się w Kadach i Rozłogach. Obie grupy połączyły się w Żukowie, gdzie dołączyli żołnierze z Milanówka i Brwinowa. Oddział w składzie 60 żołnierzy przeszedł do Puszczy, gdzie został wcielony jako 4 pluton do 4 kompanii, dowódcą plutonu był por. Majewski-Rawiński "Zbigniew" z Grodziska Mazowieckiego. Żołnierze z tego oddziału w nocy z 27/28 września powrócili do domów.
Oddziały z Obwodu brały następnie udział w natarciach na Dworzec Gdański w nocy 19/20 sierpnia i 21/22 sierpnia, zostały w tych natarciach zdziesiątkowane.
29 sierpnia KG AK odwołała "Burzę" w Podokręgu Zachodnim. Pozostał jedynie w mocy rozkaz dostawy broni, amunicji i żywności do Warszawy.
Na terenie Obwodu pozostały sztaby i działały nadal struktury wywiadu, oddziały dywersji i służby Obwodu.
- Tadeusz Sowiński, Jedwabna konspiracja, Burchard Edition, Warszawa 1988
- https://pl-pl.facebook.com/milanowek/posts/teoretycznie-sprzeczne-dane-ulobwodu-ak-ba%C5%BCantmamy-jakie%C5%9B-wra%C5%BCenie-%C5%BCe-nasz-urz%C4%85d/2219607468052650/
- http://kw.pl.eu.org/ak/jk/brzez.htm
- Lech Dzikiewicz, Walka podziemna. Brwinów - Podkowa Leśna - Nadarzyn 1939-1945, wyd. II Warszawa 2010
- Dzieje Grodziska Mazowieckiego, pod red. Józefa Kazimierskiego, Warszawa 1989