Janusz Korczak (właściwie: Henryk Goldszmit) urodził się w Warszawie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako syn adwokata Józefa Goldszmita (1844–1896) i Cecylii z domu Gębickiej (1854(?)–1920). Rodzina Goldszmitów mieszkała przy ulicy Bielańskiej 18, w 1881 przeprowadziła się na Krakowskie Przedmieście 77, w 1883 zamieszkała przy ul. Miodowej 19, następnie przy placu Krasińskich 3, przy Nowosenatorskiej 6 (obecnie ul. Moliera), na Świętojerskiej i na Leszno 18 m. 10.
Od połowy lat 80. Korczak uczęszczał do szkoły początkowej Augustyna Szmurły przy ulicy Freta, a następnie w 1891 rozpoczął naukę w ośmioklasowym VII Rządowym Gimnazjum Męskim mieszczącym się tamtym czasie w kamienicy Karola Mintera przy ul. Brukowej 16 (obecnie Sierakowskiego 4). Jako uczeń gimnazjum udzielał korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny, której sytuacja finansowa znacznie się pogorszyła po śmierci ojca w 1896.
W 1898 zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu w Warszawie. 23 marca 1905 otrzymał dyplom lekarza. W czerwcu 1905 podczas wojny rosyjsko-japońskiej został powołany do armii rosyjskiej i wyjechał na Daleki Wschód, gdzie służył jako lekarz. Wrócił do Warszawy pod koniec marca 1906.
W latach 1905–1912 pracował jako pediatra w Szpitalu dla Dzieci im. Bersohnów i Baumanów, jednocześnie prowadząc prywatną praktykę.
Na przełomie 1907 i 1908 roku podnosił swe kwalifikacje w Berlinie. W 1910 przebywał w Paryżu i Londynie.
W 1908 został członkiem powołanego rok wcześniej Towarzystwa „Pomoc dla sierot”, które miało objąć opieką osierocone i najbiedniejsze dzieci wyznania mojżeszowego.
Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii rosyjskiej. Urlopowany z wojska po chorobie, w 1917 był lekarzem w przytułkach dla dzieci pod Kijowem. Miał również kontakt z domem wychowawczym dla chłopców polskich w Kijowie, który prowadziła Maryna Rogowska-Falska. W połowie 1918 Korczak wrócił do Warszawy, do Domu Sierot.
W latach 1919–1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej pełnił służbę lekarza w Wojsku Polskim w zmilitaryzowanych szpitalach w Łodzi, Szpitalu Ujazdowskim i na Kamionku w Warszawie. W latach 1923–1924 jako oficer rezerwowy był przydzielony do 1 Batalionu Sanitarnego w garnizonie Warszawie.

Janusz Korczak zadebiutował we wrześniu 1896 pod pseudonimem Ryk w tygodniku satyrycznym „Kolce”. Z czasopismem współpracował do 1904. W latach 1904–1905 był współpracownikiem tygodnika Głos m.in. pisał artykuły o tematyce społecznej. Po zamknięciu „Głosu” w 1905 zaczął pisać do kontynuującego linię „Głosu”, „Przeglądu Społecznego” (od 1908 – „Społeczeństwo”). Teksty Korczaka drukował również tygodnik „Echa Kieleckie”.
W 1898 Korczak wziął udział w konkursie na sztukę teatralną, ogłoszonym przez Ignacego Jana Paderewskiego na łamach czasopisma „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”. Zgodnie z regulaminem konkursu, użył pseudonimu i podpisał się: „Janasz Korczak”. Ten pseudonim literacki zaczerpnął z powieści Kraszewskiego Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie. Od 1900, publikując w „Wędrowcu” cykl felietonów pod tytułem Dzieci i wychowanie, zaczął używać powszechnie znanego pseudonimu „Janusz Korczak”.
Dla dzieci napisał m.in.: Mośki, Joski i Srule, Józki, Jaśki i Franki, Sława, Król Maciuś Pierwszy, Król Maciuś na wyspie bezludnej, Bankructwo małego Dżeka, Prawidła życia, Kajtuś czarodziej, Uparty chłopiec. Życie Ludwika Pasteura, Ludzie są dobrzy i Trzy wyprawy Herszka.
Inne znane publikacje to m.in. Jak kochać dziecko, Prawo dziecka do szacunku, Sam na sam z Bogiem, Kiedy znów będę mały i Pedagogika żartobliwa. W 1937 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury.
W czasie drugiej wojny światowej, w ostatnich miesiącach życia, Korczak prowadził pamiętnik. Jest to jego ostatni utwór literacki, dokument istotny również ze względu na czas i miejsce jego powstawania.
Od wiosny 1935 r., z przerwą w latach 1936–1938, współpracował z Polskim Radiem. Oryginalne audycje Korczaka, nazywane „gadaninkami radiowymi”, stały się z miejsca wielkim wydarzeniem radiowym i zostały zaliczane do klasyki literatury „słowa brzmiącego”.

9 października 1926 Janusz Korczak opracował pierwszy numer Małego Przeglądu, który redagował przez kolejne 4 lata (1926–1930). Od jesieni 1930 redakcją kierował Igor Newerly, wcześniej sekretarz Korczaka.
Pismo było tygodniowym dodatkiem do żydowskiego dziennika „Nasz Przegląd”. Było tworzone z autentycznych listów i materiałów nadsyłanych przez dzieci i młodzież.
Ostatni numer „Małego Przeglądu” ukazał się 1 września 1939.

Do 1914 działał jako członek lub sympatyk na rzecz m.in. Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego, Towarzystwa Kolonii Letnich, Towarzystwa Badań nad Dzieckiem, Stowarzyszenia Akuszerek, Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystwa Kultury Polskiej (w związku z działalnością w TKP był aresztowany w 1909). W okresie międzywojennym wygłaszał otwarte odczyty i brał udział w różnych akcjach społecznych, np. „Tydzień Dziecka” Polskiego Komitetu Opieki nad Dzieckiem czy „Tydzień Sieroty” Związku Towarzystw Opieki nad Sierotami Żydowskimi „Centos”.
Od początku lat 30., najpóźniej od 1933, Janusz Korczak należał do wolnomularstwa.
W latach 1934 i 1936 odwiedził Palestynę, zainteresowany żydowskim odrodzeniem narodowym i ruchem kibucowym. Myślał nawet poważnie o opuszczeniu Polski.

Korczak był zwolennikiem emancypacji dziecka i poszanowania jego praw. Chciał organizować społeczeństwo dziecięce na zasadach sprawiedliwości, równych praw i obowiązków. W placówkach korczakowskich życie wewnętrzne organizowały takie instytucje jak sejm (dziecięcy parlament), sąd i redagowana w nich prasa.
Był wykładowcą w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej i Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Razem ze Stefanią Wilczyńską założył i prowadził w latach 1912–1942 Dom Sierot – dla dzieci żydowskich w Warszawie. Siedziba Domu Sierot znajdowała się przy ulicy Krochmalnej 92 (obecnie Jaktorowska 6). Budynek został wybudowany przez Towarzystwo „Pomoc dla Sierot”, które także finansowało działalność nowej placówki.
W listopadzie 1940 Dom Sierot został przeniesiony do getta na ulicę Chłodną 33 do budynku Państwowej Szkoły Handlowej im. J. i M. Roeslerów. Podczas przeprowadzki Janusz Korczak został aresztowany przez Niemców za brak obowiązkowej opaski z Gwiazdą Dawida i osadzony na kilka tygodni na Pawiaku. Został zwolniony w grudniu 1940.
W związku z wyłączeniem z getta obszaru na zachód od ulicy Żelaznej, w październiku 1941 Dom Sierot został zmuszony do ostatniej przeprowadzki – do gmachu Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy ul. Siennej 16.
Od 1919 Janusz Korczak współtworzył także drugą instytucję, dla dzieci polskich: założony przez Towarzystwo „Nasz Dom” – Zakład Wychowawczy „Nasz Dom” w Pruszkowie, od 1928 na warszawskich Bielanach.
Oba Domy realizowały nowatorską koncepcję samorządnej społeczności, z własnymi instytucjami – jak sejm, sąd, gazeta, system dyżurów, opieka dzieci nad dziećmi, notariat, kasa pożyczkowa, kluby sportowe, kółko organizacji „pożytecznych rozrywek”. Prowadzono tam także badania nad psychofizycznym i społecznym rozwojem wychowanków.

W czasie okupacji nosił polski mundur wojskowy i nie aprobował dyskryminacyjnego oznaczania Żydów opaską z niebieską Gwiazdą Dawida. Nie ograniczał się tylko do działalności w Domu Sierot, ale angażował się także w działania na rzecz innych placówek, przede wszystkim Głównego Domu Schronienia przy ulicy Dzielnej 39 (największego sierocińca w warszawskim getcie).
W ostatnich trzech miesiącach życia (maj–początek sierpnia 1942) pisał pamiętnik. Ostatni zapisek w pamiętniku, powstały podczas wielkiej akcji likwidacyjnej warszawskiego getta, datowany jest na 4 sierpnia 1942. Pamiętnik Korczaka, wyniesiony z getta, został po raz pierwszy opublikowany w Warszawie w 1958.
Przyjaciele Korczaka byli gotowi umożliwić mu wyjście z getta i zorganizowanie kryjówki po „aryjskiej” stronie, jednak on sam nie był tym nigdy zainteresowany. Podobnie postąpili pozostali pracownicy Domu Sierot.

Dom Sierot – Korczak, pracownicy (m.in. Stefania Wilczyńska, Natalia Poz, Róża Lipiec-Jakubowska i Róża Sztokman-Azrylewicz) i ok. 200 wychowanków – został wywieziony do obozu zagłady w Treblince podczas tzw. wielkiej akcji likwidacyjnej warszawskiego getta. Najprawdopodobniej stało się to 5 sierpnia 1942, ale istnieją także zapiski i relacje z getta podające datę 6 sierpnia. Różne są też relacje dotyczące przebiegu marszu i samej trasy na Umschlagplatz.

• Order Orła Białego – 11 listopada 2018 (pośmiertnie)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 20 czerwca 1947 (pośmiertnie za wybitne zasługi na polu opieki nad dzieckiem)

Istnieje wiele pomników, organizacji poświęconych dokumentacji życia i myśli pedagogicznej Janusza Korczaka oraz szkół jego imienia.
Rok 1978 ogłoszono Rokiem Korczakowskim z okazji 100. rocznicy urodziny wybitnego Polaka. Obchody zyskały światowy rozgłos i powstał Międzynarodowy Komitet im. Korczaka. Odbyło się wiele sesji naukowych, zorganizowano konkurs na sztukę będącą adaptacją jego utworów. I nagrodę otrzymała Joanna Kulmowa za Małego wielkiego króla.
Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 16 września 2011 rok 2012 został ustanowiony Rokiem Janusza Korczaka.
1 czerwca 2012 XVIII Sesja Sejmu Dzieci i Młodzieży została poświęcona J. Korczakowi.

Janusz Korczak


Janusz Korczak z dziećmi
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Korczak-Janusz;3925700.html#prettyPhoto[gallery]/1/




Fragment pomnika pomiędzy Pałacem Kultury a ul. Świętokrzyską


Upamiętnienie wmurowania kamienia węgielnego pomnika pomiędzy Pałacem Kultury a ul. Świętokrzyską


Pomnik - symboliczna mogiła Janusza Korczaka na cmentarzu żydowskim na Woli (ul. Okopowa 49/51)
http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/39897,warszawa-pomnik-janusza-korczaka-na-cmentarzu-zydowskim.html

Pomnik został zaprojektowany przez Mirosława Smorczewskiego. Przedstawia Korczaka idącego na Umschlagplatz wraz z dziećmi - jego wychowankami z prowadzonego przez niego Domu Dziecka z ulicy Krochmalnej (obecnie Jaktorowska, Dom Dziecka jest tam do dziś). Został odsłonięty 28 października 1982 roku.
Obok wzniesiono Pomnik Pamięci Dzieci – Ofiar Holokaustu z inicjatywy Jacka Eisnera, dziecięcego szmuglera żywności do getta. Jacek Eisner umieścił na nim znamienne zdania: Babcia Masza miała dwadzieścioro wnucząt, babcia Hana miała jedenaścioro. Tylko ja ocalałem. Jacek Eisner
Pomnik pierwotnie wykonany był ze sztucznej żywicy, ale ponieważ rzeźba kilkakrotnie zapaliła się od świec (żywica okazała się łatwopalna) po 19 latach odlano pomnik w brązie w zakładzie metalurgicznym Zbigniewa Fudalskiego koło Góry Kalwarii, na podstawie gipsowych form wykonanych z rekonstrukcji zniszczonych fragmentów. Na pomnik zużyto ponad tonę spiżu. Pieniądze na odlew przekazali prywatni darczyńcy, najwięcej - 12 tys. funtów - ofiarowała Sandra Joseph z Londynu.
Oryginał ze sztucznej żywicy przekazano do Szkolnego Ośrodka Wychowawczego w Borzęcziczkach, którego wychowankowie opiekują się żydowskimi cmentarzami.

1. http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/39897,warszawa-pomnik-janusza-korczaka-na-cmentarzu-zydowskim.html
2. http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,54420,868197.html
3. http://warsze.polin.pl/pl/przeszlosc/terazniejszosc/teraz-jan-jagielski
4. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Korczak-Janusz;3925700.html
5. http://warszawa.wikia.com/wiki/Pomnik_Janusza_Korczaka_w_%C5%9Ar%C3%B3dmie%C5%9Bciu
6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomniki_Janusza_Korczaka_w_Warszawie