Grób Wszechwłada Horbaczewskiego

Położenie:
Wszechwład Horbaczewski (ur. 15 marca 1914 w Grodnie nad Niemnem, zm. 28 marca 1999 w Łodzi) – polski malarz.
Podczas mieszkania w Odessie pierwszych lekcji rysunku udzielał mu francuski malarz Jerzy de Ladrese, ukształtowało to na zawsze upodobania Wszechwłada.
Ukończył gimnazjum humanistyczne w Równem na Wołyniu. Miał wspaniałego nauczyciela rysunku i wychowania estetycznego (z pochodzenia Greka), pod jego wpływem rozwinęły się uzdolnienia Wszechwłada w zakresie architektury i malarstwa. Po maturze w 1932 roku rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej. W 1936 roku zdał egzamin do Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i został przyjęty do pracowni malarstwa prof. Felicjana Kowarskiego. Studia przerwał wybuch wojny.

W czasie wojny mieszkał w Warszawie.
Prowadził działalność konspiracyhną jako żołnierz ZWZ/AK:

• Archiwizował materiały fotograficzne dokumentujące martyrologię narodu polskiego.
• Namalował szereg obrazów tematycznie związanych z bestialstwem Niemców i wystawił je w konspiracyjnym mieszkaniu.
• Obsługiwał skrzynkę kontaktowa ZWZ/AK znajdującą się w Krakowie w warsztacie Wincentego Kluski. Jako znający doskonale język niemiecki był kurierem, który przewoził meldunki do i z Wiednia oraz Berlina.

Po aresztowaniu na początku 1942 roku został uwięziony na Pawiaku, potem w więzieniu na Montelupich w Krakowie. Zarekwirowane obrazy zostały także przewiezione do Krakowa i wystawione w Gestapo na ulicy Pomorskiej jako przykład wojny psychologiczno-propagandowej prowadzonej przez polskie podziemie, służyły również jako dowody rzeczowe wrogiej działalności Wszechwłada. Następnie z wyrokiem śmierci został osadzony w obozie koncentracyjnym w Gross-Rosen.
Po dokładnym przeszukaniu jego mieszkania aresztowano wszystkie osoby, których ślady znaleziono.
Wszechwład przeżył „marsz śmieci” czyli ewakuację więźniów do obozu w Dreźnie zimą 1945.

Po zakończeniu wojny wrócił do zrujnowanej Warszawy i dokończył studia w ASP w 1947 roku.
Po studiach rozpoczął pracę jako grafik w redakcji „Skrzydlatej Polski”, potem został służbowo przeniesiony kolejno do Szczytna, a następnie do Jeleniej Góry gdzie pracował jako dyrektor ognisk plastycznych i scenograf teatralny.
W 1946 r. został przeniesiony przez Ministerstwo Kultury i Sztuki do Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych do Łodzi.
W latach 1956-1970 pracował jako starszy projektant w Biurach Projektów Handlu Wewnętrznego w Łodzi i Warszawie. Równocześnie pracował twórczo jako malarz uczestnicząc w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych, indywidualnych.
Na stałe związany z Łodzią, gdzie wystawiał swojego prace oraz zajmował się projektowaniem wnętrz (m.in. był głównym pomysłodawcą i plastykiem siedziby biura Orbis przy ul. Piotrkowskiej).
Jego liczne prace znajdują się w zbiorach muzealnych i w kolekcjach prywatnych w Polsce i za granicą.
20 kwietnia 1971 r. został wyróżniony Honorową Odznaką m. Łodzi.

Pochowany razem z żoną Wiktorią z d. Głagolew (1921 - 1998), z wykształcenia zootechnikiem, więźniarką obozu w Ravensbrück. Została aresztowana na podstawie zdjęcia z detykacją, znalezionego w mieszkaniu Wszechwłada Horbaczewskiego. Była przewieziona do Krakowa, osadzona w więzieniu na Montelupich, przesłuchiwana i torturowana.

Wszechwład Horbaczewski i Wiktoria Głagolew zawarli związek małżeński 2 września 1945 r. w cerkwii pod Wezwaniem św. Marii Magdaleny na Woli. Postanowieniem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 24 sierpnia 1995 r. na wniosek Wojewody łódzkiego zostali odznaczeni "Medalem za Dlugoletnie Pożycie Małżeńskie" za przeżycie 50 lat w jednym związku małżeńskim.

Ojcem Wszechwłada był dr inż. Paweł Horbaczewski (ur. 9 listopada 1887 r.). W latach 1905 - 1907 przebywał w USA, potem ukończył studia inżynierskie w Petersburgu. W 1919 zamieszkał w Polsce. Od 1922 rku był wykładowcą w Szkole Wawelberga. We wrześniu 1939 roku był komendantem Obrony Przeciwlotniczej w domu w którym mieszkał. Był przewodniczącym III Okręgu Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej, działającego od 10 września 1939 do do 31 marca 1941, który m.in. realizował dożywianie ludności wydając dziennie 6 tys. obiadów dla dorosłych i 3 tys. dla dzieci.
Podczas wojny uratował wielu Żydów z Warszawskiego Getta przez dostarczanie im fałszywych dokumentów oraz szczepionki przeciwko tyfusowi prof. Weigla po którą jeżdził do Lwowa. W 1964 roku otrzymał odznaczenie Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Tabliczka z jego nazwiskiem jest umieszczona na ścianie otaczającej Pomnik Polaków Ratujących Żydówów, który znajduje się w Parku Ocalałych w Łodzi.

Ojcem Wiktorii Horbaczewskiej był inż. drogowy Włodzimierz Głagolew

Zdjęcia i obrazy

Autoportret namalowany po powrocie z obozu


Wiktoria i Wszechwład Horbaczewscy


Wszechwład Horbaczewski


Legitymacja Honorowej Odznaki m. Łodzi


WIOSNA W MIEŚCIE
olej na płótnie, 39 x 49 cm


Z DOLINY PRĄDNIKA - STARY MŁYN
olej, płótno naklejone na tekturę; 49 x 64,5 cm



Piśmienictwo

1. Informacje przekazane przez rodzinę
2. https://new.getto.pl/pl/Osoby/H/Horbaczewski-Pawel-Nieznane
3. https://new.getto.pl/pl/Wydarzenia/Powstaje-Stoleczny-Komitet-Samopomocy-Spolecznej-niesienie-pomocy.-Warszawa-podzielona-na-13-okr
4. http://www.rodzinaravensbruck.pl/index.php/2020/08/09/zofia-maria-kluska-raczynska-1922-2020/
5. https://www.prawo.pl/akty/m-p-1995-57-628,16825592.html