Grób Edmunda Orlika

Położenie: 5-2/3-5
Edmund Roman Orlik (ur. 26 stycznia 1918 w Rogoźnie Wielkopolskim, zm. 8 kwietnia 1982 w Opolu) – polski architekt, plutonowy podchorąży rezerwy broni pancernych Wojska Polskiego. Jego ojciec, Jan był lotnikiem i zginął na wojnie kilka miesięcy przed narodzinami syna.
Po maturze zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej i w 1937 roku ukończył przeszkolenie w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie, po czym rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej. Zmobilizowany w sierpniu 1939 roku, walczył w czasie kampanii wrześniowej w szwadronie czołgów 71 Dywizjonu Pancernego w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, jako dowódca czołgu rozpoznawczego (tankietki) TKS.
Mały rozmiar, zwrotność oraz szybkość wynosząca do 45km/h były atutami które skutecznie utrudniały ich zwalczanie. Tankietki niejednokrotnie zajeżdżały niemieckie czołgi z boku i je niszczyły.
18 września 1939 Orlik wziął udział w starciu pod Pociechą w Puszczy Kampinoskiej, w którym polskie TKS-y uzbrojone w działka (nkm – najcięższy karabin maszynowy) 20 mm, osłaniające Grupę Operacyjną Kawalerii gen. Romana Abrahama, zniszczyły bez strat na leśnym skrzyżowaniu trzy czołgi niemieckie z 1 Dywizji Lekkiej. W wyniku starcia zginął m.in. dowódca niemieckiego plutonu, książę raciborski, 23-letni leutnant, Wiktor IV Albrecht von Ratibor.
Niedaleko cmentarza-mauzoleum w Palmirach znajduje się Głaz narzutowy z tablicą upamiętniający tą potyczkę.
Następnego dnia Orlik brał udział w boju o Sieraków, skąd Niemców wyparto w nocy w wyniku natarcia na wieś 7 Pułku Strzelców Konnych i 9 Pułku Ułanów. W walce zniszczono i uszkodzono ponad 20 czołgów niemieckich, z czego 7 trafił TKS plutonowego Orlika, biorąc przy okazji 2 jeńców.
Z publikowanych informacji wynika, że plut. Orlik w czasie kampanii wrześniowej 1939 zniszczył 13 niemieckich czołgów. Następnie doprowadził dowodzoną tankietkę do Warszawy jako jeden z zaledwie dwóch pojazdów pancernych Wojska Polskiego z rejonu bitwy nad Bzurą; od 19 IX do kapitulacji - brał udział w obronie stolicy, za co po wojnie został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Podczas wojny walczył w szeregach Armii Krajowej.
W 1951 roku ukończył studia na Wyższej Szkole Plastycznej, został asystentem na nowo utworzonym Wydziale Architektury Wnętrz.
Projektował budynki w budowanej dzielnicy akademickiej Łodzi, m.in. we współpracy z arch. Eugeniuszem Budlewskim gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej, uznawanego za najbardziej dopracowane dzieło architektoniczne okresu PRL-u w Łodzi. Zaprojektował w Łodzi też akademik dla obcokrajowców (tzw. Wieża Babel) i Studium Języków Obcych.
W 1964 roku Edmund Orlik przeżył zawał serca i postanowił znacząco ograniczyć aktywność zawodową. Przeprowadził się na Dolny Śląsk, gdzie podjął pracę we Wrocławskim Zjednoczeniu Budowlanym. W lutym 1966 roku uzyskał tytuł inżyniera architekta na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej Tematem pracy dyplomowej był plan zagospodarowania Dzielnicy Wyższych Uczelni w Łodzi.
Decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie Juliusza Sokolnickiego z dnia 1 marca 1979 roku został awansowany do stopnia podporucznika i odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
O początku lat 70. XX w. mieszkał i pracował w Opolu, od 1977 był zatrudniony jako inspektor wojewódzki Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej. będąc współtwórcą nowoczesnej bazy kwaterunkowo-wypoczynkowej straży pożarnych województwa opolskiego, co upamiętnia obelisk ku czci podchorążego wystawiony na terenie Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej "Strażak" w Turawie.
Dwa lata później przeszedł na emeryturę.
Zmarł nagle 8 kwietnia 1982 roku, w wyniku nieszczęśliwego wypadku.
Wspomnienia Edmunda Orlika zostały wykorzystane w książce Janusza Magnuskiego "Karaluchy przeciw panzerom".
Edmunda Orlika upamiętnili twórcy gry World of Tanks, umieszczając w niej „Medal Orlika”. Jest on przyznawany za zniszczenie czołgiem lekkim trzech lub więcej pojazdów wroga. Orlik jest także postacią bohatera "hero" w figurkowej grze bitewnej Flames of War wydanej przez nowozelandzką firmę Battlefront.

Zdjęcia i filmy

Tankietka TKS z działkiem 20 mm


Plut. Orlik z kierowcą przy tankietce TKS


Edmund Orlik – 1969 rok


Głaz narzutowy z tablicą, niedaleko cmentarza-mauzoleum w Palmirach
https://www.bohaterowie1939.pl/polegly,orlik,edmund,11167.html


Tablica


Mianowanie do stopnia podporucznika i nadanie Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari






Obelisk ku czci podchorążego wystawiony na terenie Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej "Strażak" w Turawie administrowanego przez Zarząd Oddziału Wojewódzkiego ZOSP RP w Opolu


Magnuski J., Karaluchy przeciw panzerom, Warszawa 1995

Piśmienictwo

1. http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/38693,palmiry-kamien-orlika-w-puszczy-kampinoskiej.html
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Edmund_Roman_Orlik
3. https://www.bohaterowie1939.pl/polegly,orlik,edmund,11167.html
4. http://miejmiejsce.com/architektura/edmund-roman-orlik-architekt-ktory-sie-niemieckim-czolgom-nie-klanial/
5. https://www.bohaterowie1939.pl/polegly,orlik,edmund,11167.html