Miejsce represjonowania powstańców Armii Krajowej
lokalizacja: Legionowo, Rynek, ul. Sienkiewicza 12 (Szlak zielony, punkt 1)
Pytania testowe
Z historycznej zabudowy rynku na odcinku ul. Sienkiewicza zachowała się kamienica należąca do legionowskiego PSS „Społem” (ul. Sienkiewicza 12). Budynek ten został wzniesiony w 1939 r. przez żydowskiego kupca Hersza Wolanowskiego (wówczas ul. Sienkiewicza 16).
W czasie II wojny światowej mieściła się tu Okręgowa Rolnicza Spółdzielnia Handlowa (Landwirtschaftlich Bezirkshandelsgenossenschaft), a na początku sierpnia 1944 r. przejściowo powstańcze dowództwo I Rejonu VII Obwodu Armii Krajowej.
W piwnicach tego budynku przy ul. Sienkiewicza 12 funkcjonował areszt śledczy służb kontrwywiadu wojskowego 47. Armii, tzw. „Smiersz” (od smiert´ szpionam – śmierć szpiegom). Jak wspominają starsi mieszkańcy więziono w nim i brutalnie przesłuchiwano żołnierzy Armii Krajowej.
Legionowski "stary" rynek w 1941 r.. - po prawej widoczna jest zachowana do dziś kamienica legionowskiego PSS "Społem" (wówczas ul. Sienkiewicza 16)
http://tustolica.pl/legionowo-rok-1941_41606
Po wojnie przez wiele lat w budynku działał sklep tekstylny „Weronika”.
Wkroczenie wojsk sowieckich do Legionowa
28 października 1944 r. wojska sowieckie wkroczyły do Legionowa. Rozpoczął się dalszy ciąg martyrologii mieszkańców tego miasta. Rankiem tego dnia zjawiają się oddziały rozpoznawcze Armii Czerwonej, tuż za nimi specjalne grupy "kontrozwiedki" NKWD.
Rozpoczyna się "czystka" terenu skierowana przede wszystkim przeciw żołnierzom Armii Krajowej.
Znaczna część mieszkańców Legionowa w końcu sierpnia i we wrześniu 1944 r. była przez Niemców ewakuowana głównie w kierunku Radzymina. NKWD wsparte przedstawicielami miejscowego PPR zorganizowało na przejeździe kolejowym od strony szosy strużańskiej silnie strzeżony punkt kontrolny, gdzie dokonano pierwszej selekcji ludności wracającej do domów po wysiedleniu.
Inne miejsca reperesjonowania
Jeszcze w końcu października 1944 roku NKWD zainstalowało się w domu Schillinga prz ul. Kwiatowej 27, jednocześnie urządzając w jego piwnicach areszt.
Na plac przed tym budynkiem spędzano aresztowanych mężczyzn. W celach lokowano – po wstępnych przesłuchaniach – żołnierzy AK lub zatrzymanych, którym przynależność do AK przypisywano. Legionowskich akowców wskazywać mieli funkcjonariuszom NKWD miejscowi członkowie PPR (w źródłach wymieniany jest z nazwiska sekretarz PPR w Legionowie Kahl). Innym źródłem informacji NKWD okazał się były żołnierz Rejonu I „Obroży” kpr. Zygmunt Winiarski „Zygfryd”, który sporz?dzł i przekazał NKWD listę znanych mu żołnierzy AK, również osobiście prowadził "śledztwo" w ciągu 1945 r. w celu wskazania miejsca pobytu żołnierzy AK Wśród uwięionych znalazł´ ppor. Edward Dietrich „Ralf”, adiutant dowódcy I Rejonu.
Represjonowanych żołnierzy Armii Krajowej przetrzymywano także w dawnym areszcie gminnym w budynku przy ul. Batorego 41.
W wyniku tego rodzaju działań po parodii sowieckich rozpraw sądowych (przeprowadzonych przez NKWD) około 50 żołnierzy Armii Krajowej z I Rejonu "Marianowo-Brzozów" wywieziono w głąb Związku Radzieckiego dokonując internowania. Kilku z nich zmarło w obozach.
Do tej liczby należy doliczyć grupę ponad 50 mieszkańców z obszaru powiatu legionowskiego, którzy zostali wywiezieni przez radzieckie oddziały Smierszy i NKWD w końcu 1944 r. na nieludzką, wschodnią ziemię. Z tej liczby czterech z Legionowa już nie wróciło, a wielu powróciło okaleczonych fizycznie i psychicznie.
https://slady.ipn.gov.pl/sz/projekt-naukowo-badawc/wojewodztwo-mazowiecki/legionowo/7180,dok.html
Legionowski "stary" rynek w 1941 r.. - po prawej widoczna jest zachowana do dziś kamienica legionowskiego PSS "Społem" (wówczas ul. Sienkiewicza 16)
http://tustolica.pl/legionowo-rok-1941_41606
Rozpoczyna się "czystka" terenu skierowana przede wszystkim przeciw żołnierzom Armii Krajowej.
Znaczna część mieszkańców Legionowa w końcu sierpnia i we wrześniu 1944 r. była przez Niemców ewakuowana głównie w kierunku Radzymina. NKWD wsparte przedstawicielami miejscowego PPR zorganizowało na przejeździe kolejowym od strony szosy strużańskiej silnie strzeżony punkt kontrolny, gdzie dokonano pierwszej selekcji ludności wracającej do domów po wysiedleniu.
Na plac przed tym budynkiem spędzano aresztowanych mężczyzn. W celach lokowano – po wstępnych przesłuchaniach – żołnierzy AK lub zatrzymanych, którym przynależność do AK przypisywano. Legionowskich akowców wskazywać mieli funkcjonariuszom NKWD miejscowi członkowie PPR (w źródłach wymieniany jest z nazwiska sekretarz PPR w Legionowie Kahl). Innym źródłem informacji NKWD okazał się były żołnierz Rejonu I „Obroży” kpr. Zygmunt Winiarski „Zygfryd”, który sporz?dzł i przekazał NKWD listę znanych mu żołnierzy AK, również osobiście prowadził "śledztwo" w ciągu 1945 r. w celu wskazania miejsca pobytu żołnierzy AK Wśród uwięionych znalazł´ ppor. Edward Dietrich „Ralf”, adiutant dowódcy I Rejonu.
Represjonowanych żołnierzy Armii Krajowej przetrzymywano także w dawnym areszcie gminnym w budynku przy ul. Batorego 41.
W wyniku tego rodzaju działań po parodii sowieckich rozpraw sądowych (przeprowadzonych przez NKWD) około 50 żołnierzy Armii Krajowej z I Rejonu "Marianowo-Brzozów" wywieziono w głąb Związku Radzieckiego dokonując internowania. Kilku z nich zmarło w obozach.
Do tej liczby należy doliczyć grupę ponad 50 mieszkańców z obszaru powiatu legionowskiego, którzy zostali wywiezieni przez radzieckie oddziały Smierszy i NKWD w końcu 1944 r. na nieludzką, wschodnią ziemię. Z tej liczby czterech z Legionowa już nie wróciło, a wielu powróciło okaleczonych fizycznie i psychicznie.
https://slady.ipn.gov.pl/sz/projekt-naukowo-badawc/wojewodztwo-mazowiecki/legionowo/7180,dok.html