Koszary wojskowe w Legionowie

lokalizacja: Legionowo, Teren dawnych koszar wojskowych przy ul. POW (Szlak żółty, punkt 3)

Pytania testowe

Zespół koszarowy z 1897 r. na tzw. „Kozłówce”
Budynki 4. Batalionu Kolejowego są jednym z ciekawszych carskich zespołów koszarowych nie tylko w Legionowie, ale i na Mazowszu. Do ich budowy władze carskie przystąpiły w 1895 r. Murowane koszary zostały wzniesione między willą „Kozłówka” a drewnianymi budynkami 191. Drohiczyńskiego Rezerwowego Pułku Piechoty. Teren ten, przed wykupieniem przez Rosjan, należał do hr. Augusta Potockiego.
Batalion Kolejowy zajął nowe budynki w październiku 1897 r. Stacjonował tu 18 lat aż do wybuchu I wojny światowej. Cały kompleks koszarowy składał się z 2 części, które dzieliła wojskowa linia kolejowa Jabłonna–Zegrze, wybudowana przez batalion w 1897 r.
W listopadzie 1918 r. stacjonowały tu pododdziały batalionu landszturmu „Burg” oraz Pułk Szkolny Aspirantów Oficerskich – doborowa jednostka niemiecka.
11 listopada 1918 r. garnizon zaatakowała kompania Polskiej Organizacji Wojskowej, licząca niespełna stu ochotników. Oddziałem dowodził pochodzący z Chotomowa Polikarp Wróblewski „Wyrwa”. W pierwszej fazie opanowano stację kolejową i przywrócono funkcjonowanie linii kolejowej. Po krótkotrwałej potyczce Niemcy wycofali się na teren koszar. Żołnierze niemieccy, zmęczeni wieloletnią wojną i jak wiadomo ze źródeł, przekonani o bezsensie dalszych walk, nie bronili się zbyt zaciekle. Według relacji Polikarpa Wróblewskiego 14 listopada, o godz. 9 rano Niemcy wywiesili białą flagę, co oznaczało poddanie się. Jeszcze tego samego dnia sformowano pierwszy transport żołnierzy niemieckich do Warszawy. Na podstawie wynegocjowanych warunków kapitulacji żołnierze ci złożyli broń dopiero w stolicy.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w budynkach po 4. Batalionie przystąpiono do tworzenia pododdziałów kolejowych WP. W 1923 r. stacjonowały w nich: 2. Pułk Wojsk Kolejowych, Obóz Szkolny Wojsk Kolejowych oraz komenda Kolejowej Linii Ćwiczebnej Jabłonna–Zegrze.
Na terenie byłej jednostki WP (po wschodniej stronie linii kolejowej) zachował się pomnik żołnierzy 2. Pułku Saperów Kolejo-wych poległych w wojnie polsko-rosyjskiej 1920 r. Odsłonił go prezydent RP Ignacy Mościcki 26 sierpnia 1927 r.
W czasie II wojny światowej koszary kolejarzy stały się centralnym ośrodkiem tworzenia przez hitlerowców tzw. Legionu Turkiestańskiego. Składał się on z byłych jeńców Armii Czerwonej, głównie z Uzbeków, Kazachów, Kirgizów, Turkmenów, Tadżyków i pozostałych obywateli środkowoazjatyckich republik ZSRR. W latach 1942–43 w Legionowie sformowano co najmniej 14 turkiestańskich batalionów piechoty, liczących łącznie około 13–15 tysięcy żołnierzy.
Po zakończeniu II wojny światowej koszary były wykorzystywane przez jednostki 1. Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej im. T. Kościuszki. W 1993 r. zachodnią część koszar przekazano władzom miasta Legionowo.