Tablica na budynku przy ul. Jana Jerzego Haffnera 8,
Zbigniew Herbert mieszkał tu od 1945 roku do początku lat 50-tych
Odsłonięta w 2008 roku
Zbigniew Bolesław Ryszard Herbert (ur. 29 października 1924 we Lwowie, zm. 28 lipca 1998 w Warszawie) – polski poeta, eseista, dramaturg, twórca słynnego cyklu poetyckiego „Pan Cogito”, autor słuchowisk; pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. Z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof.
Laureat ponad dwudziestu nagród literackich. Od końca lat 60. XX w. był jednym z najpoważniejszych pretendentów do Literackiej Nagrody Nobla. Jego książki zostały przetłumaczone na 38 języków.
Zbigniew Herbert zdał maturę w styczniu 1944 roku. Rozpoczął studia polonistyczne na konspiracyjnym Uniwersytecie Jana Kazimierza. Trwały one zaledwie trzy miesiące, bo, by utrzymać rodzinę, uchronić się przed wywózką, pracował jako karmiciel wszy w produkującym szczepionki przeciwtyfusowe Instytucie profesora Rudolfa Weigla. Wtedy też poeta złożył przysięgę i został żołnierzem Armii Krajowej, a następnie ukończył tajną szkołę podchorążych (stopień powiązania i stanowisko Herberta w Armii Krajowej nie jest do końca wyjaśniony. Według relacji żony poety, nie brał on czynnego udziału w walkach).
W 1981 roku Herbert włączył się w ruch „Solidarności": wziął udział w uroczystościach w Gdańsku, odsłonił pomnik Ofiar 1956 roku w Poznaniu, zbliżył się do działaczy opozycyjnych.
Ponieważ żyli prawem wilka
historia o nich głucho milczy
pozostał po nich w kopnym śniegu
żółtawy mocz i ten ślad wilczy
szybciej niż w plecy strzał zdradziecki
trafiła serce mściwa rozpacz
pili samogon jedli nędzę
tak się starali losom sprostać
już nie zostanie agronomem
,,Ciemny" a ,,Świt" - księgowym
"Marusia" - matką ,,Grom" - poetą
posiwia śnieg ich młode głowy
nie opłakała ich Elektra
nie pogrzebała Antygona
i będą tak przez całą wieczność
w głębokim śniegu wiecznie konać
przegrali dom swój w białym borze
kędy zawiewa sypki śnieg
nie nam żałować - gryzipiórkom -
i gładzić ich zmierzwioną sierść
ponieważ żyli prawem wilka
historia o nich głucho milczy
został na zawsze w dobrym śniegu
żółtawy mocz i ten trop wilczy
Zdjęcia
Tablica pamiątkowa na budynku Zespołu Szkół Nr 1 w Sopocie
im. Marii Skłodowskiej-Curie
ul. Książąt Pomorskich Nr 16/18
Odsłonięta 16 września 2008 roku
ZBIGNIEWOWI HERBERTOWI
1924 – 1998
Poecie i Żołnierzowi Armii Krajowej
„Idź dokąd poszli tamci do ciemności kresu
Po złote runo nicości Twoją ostatnią nagrodę
Idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
Wśród odwróconych plecami i obalonych w proch
W hołdzie
OKRĘG POMORSKI
ŚWIATOWEGO ZWIĄZKU ŻOŁNIERZY
ARMII KRAJOWEJ
SOPOT AD 2008
Agnieszka Kloc "Tylko krasnoludków nie ma bo wyszły”: cenzurowany obraz Armii Krajowej w poezji polskiej w latach 1956–1958, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 19, 71-88, 2013