Jan Jokiel
Okres przed wojną
Jan Jokiel ukończył Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Warszawie oraz Centrum Szkolenia Lotniczego w Dęblinie, posiadał stopień podporucznika.
Okres wojny
We wrześniu 1939 roku był przydzielony początkowo do 4 pułku lotniczego, a następnie do Armii „Poznań”. Od około 9 września był ewakuowany w kierunku Rumunii, 19 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. W październiku 1939 roku znalazł się we Francji, gdzie został skierowany do Polskich Sił Powietrznych w Lyonie.
Od lipca 1940 roku, ze względu na biegłą znajomość języka angielskiego służył jako oficer taktyczny (ang. intelligence officer) w dywizjonie 302. Jako tłumacz angielskich tekstów technicznych był w tym okresie częstym gościem w dywizjonie 303, gdzie jako fotograf hobbysta wykonał wiele pamiątkowych fotografii (w tym najsłynniejsze zdjęcia polskich pilotów walczących w Bitwie o Anglię). Następnie był szkolony w polskiej szkole wywiadu (pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalenia Oficerów Administracji).
W maju 1941 r. zaproponowano mu powrót do kraju, na którą przystał bez namysłu. Po przeszkoleniu konspiracyjnym w wywiadzie został zaprzysiężony 13 stycznia 1942 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza.
Został zrzucony jako cichociemny w operacji "Belt" w nocy 30/31 III 1942, dowódca kpt. naw. Antoni Voelnagel.
Razem z nim zostali zrzuceni:
- por. Stefan Majewicz "Hruby"
- por. Piotr Motylewicz "Krzemień"
- rtm. Jerzy Sokołowski "Mira"
- mjr dypl. Tadeusz Sokołowski "Trop"
- ppor. Jerzy Mara-Mayer "Filip", "Vis" - kurier Delegatury Rządu na Kraj
Zrzut miał odbyć się 8 km na północny wschód od Końskich. Pomyłkowo dokonano go 6 km na zachód od czuwającej placówki „Kopyto”, w pobliżu dobrze oświetlonego obozu jenieckiego w Baryczy.
Jokiel wylądował na sośnie oddalonej zaledwie kilkadziesiąt metrów od drutów okalających obóz. Nad ranem skoczkowie skontaktowali się z placówką odbiorczą. Po skoku Jokiel otrzymał przydział do Wydziału Lotnictwa Oddziału III Operacyjnego Komendy Głównej AK jako kierownik referatu.
Od kwietnia 1943 roku do lipca 1944 roku pracował w Oddziale II Informacyjno-Wywiadowczym jako referent lotniczy w biurze studiów (jednocześnie pracował na lotnisku „Okęcie” pod nazwiskiem Karol Dawidek). Przed Powstaniem Warszawskim został przydzielony do Bazy Lotniczej „Okęcie”.
Po wybuchu Powstania Warszawskiego brał udział w nieudanej próbie opanowania lotniska „Okęcie”. Do 8 sierpnia walczył na Ochocie. Został wywieziony z Warszawy przez Niemców razem z ludnością cywilną do obozu przejściowego w Pruszkowie.
Po ucieczce z obozu początkowo osiedlił się w Poznaniu.
Okres po wojnie
W połowie 1945 roku przyjechał do Sopotu.
Wojenne losy Jana Jokiela przyciągały uwagę Urzędu Bezpieczeństwa, założono podsłuch w jego mieszkaniu. Nie dano mu pracować zgodnie ze zdobytym wykształceniem. Początkowo był inspektorem d/s UNRRA w Ministerstwie Rolnictwa, od 1950 pracował w Centrali Rybnej. Uzyskał stopień magistra ichtiologii w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie.Był pomysłodawcą i budowniczym Rybackiego Ośrodka Doświadczalnego w Oliwie. Był wykładowcą w Państwowej Szkole Rybołóstwa w Gdyni.
Opublikował kilka prac z zakresu rybołówstwa. Opisał swoje wojenne doświadczenia w książkach: Udział Polaków w Bitwie o Anglię (1968/1972) i Wróciłem najkrótszą drogą (1990).
W wolnej Rzeczypospolitej współtworzył Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Jego żona Zofia przez kilka lat pełniła funkcję prezesa sopockiego koła ŚZŻAK.
Zmarł w 1996 roku. Został pochowany na Cmentarzu Katolickim w Sopocie obok matki, łączniczki AK.
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.
Życie rodzinne
Miał brata Franciszka.
Ożenił się w 1945 roku z Zofią Maringe (ur. w 1919 roku), której stryjem był Leonard Witold Maringe. Jan i Zofia mieli 2 dzieci: Tomasza (ur. w 1946 roku) i Hannę (ur. w 1954 roku) zamężną Falkowską.
Wspomnienia Jana Jokiela
- Moim cichym marzeniem było, ażeby lot do Polski odbyć z Antkiem Voellnaglem, moim kuzynem, a zarazem szefem lotniczym polskiej grupy przerzutowej. Marzenie ziściło się. On właśnie został wyznaczony na dowódcę „Halifaxa” numer 9613, z szachownicą Polskich Sił Powietrznych… Powrót z lotu z 30 na 31 marca 1942 r. był ostatnim dla Antka i prawie całej jego załogi. W dniu 21 kwietnia 1942 r. w niebywale ciężkim locie; graniczącym z najwyższej rangi bohaterstwem i kuszeniem szczęścia, to ostatnie zawiodło Antka i jego załogę. Zginęli w południowo-wschodniej części Alp, rozbijając się o granitową ścianę gór na skutek oblodzenia. Doczesne szczątki tych wspaniałych ludzi spoczywają na angielskim cmentarzu wojskowym w Durnbach koło Monachium.
- Nasze lądowanie nie było w pełni szczęśliwe, znaleźliśmy się w bezpośrednim sąsiedztwie obozów jeńców radzieckich. W każdej chwili groziło nam wykrycie przez załogę esesmańską. Trzeba było szybko, jeszcze w nocy, „upłynnić” nasze kontenery, zakopać spadochrony i zatrzeć wszelkie ślady. Czekaliśmy jedynie na naszych opiekunów ze zrzutowiska oddalonego od naszego obecnego miejsca pobytu o jakieś 7 km (…). W południe znajdujemy się już na >melinie< w Końskich (…). W nocy wyjeżdża do Warszawy pierwsza grupa naszych kolegów. Druga trójka: Jurek Sokołowski, Piotr Motylewicz i ja jedziemy nad ranem przez Skarżysko-Kamienną. Nie obyło się bez przygód. Ostatecznie jednak cała nasza szóstka znalazła się w Warszawie (…)
- Według informacji uzyskanych już po wojnie w Londynie, zespół cichociemnych, z którymi leciałem do Polski, przerzucił jedną z największych przesyłek dolarowych skierowanych z Londynu do Komendy Głównej AK w Warszawie. W sześciu pasach znajdowało się bowiem około 840 tysięcy dolarów papierowych, głównie w odcinkach 100 i 50-dolarowych oraz 9600 dolarów w złotych monetach. Może się to dzisiaj wydać informacją zaskakującą, ale z ogólnej sumy dolarów przerzuconych do kraju przez cichociemnych ok. 13.500.000 dolarów przekazano, zgodnie z intencją organizacji żydowskich na Zachodzie, na potrzeby Żydowskiej Organizacji Bojowej.
Zdjęcia
Zofia Jokiel, żona Jana Jokiela
Tablica upamiętniająca por. Jana Jokiela na sopockiej Kwaterze Armii Krajowej
http://naszemiasto.pl/artykul/cichociemni-z-sopotu-1,4492512,artgal,t,id,tm.html
Pogrzeb Zofii Jokiel, żony Jana Jokiela
Grób Jana i Zofii Jokiel na cmentarzu katolickim w Sopocie,
lokalizacja C4 - 23 - 18
Piśmiennictwo
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Jokiel
- http://naszemiasto.pl/artykul/cichociemni-z-sopotu-1,4492512,artgal,t,id,tm.html
- https://www.samoloty.pl/wszystkie-aktualnosci/18025-jan-jokiel
• Turystyczny Przewodnik Edukacyjny "Armia Krajowa w Sopocie"
Od lipca 1940 roku, ze względu na biegłą znajomość języka angielskiego służył jako oficer taktyczny (ang. intelligence officer) w dywizjonie 302. Jako tłumacz angielskich tekstów technicznych był w tym okresie częstym gościem w dywizjonie 303, gdzie jako fotograf hobbysta wykonał wiele pamiątkowych fotografii (w tym najsłynniejsze zdjęcia polskich pilotów walczących w Bitwie o Anglię). Następnie był szkolony w polskiej szkole wywiadu (pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalenia Oficerów Administracji).
W maju 1941 r. zaproponowano mu powrót do kraju, na którą przystał bez namysłu. Po przeszkoleniu konspiracyjnym w wywiadzie został zaprzysiężony 13 stycznia 1942 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza.
Został zrzucony jako cichociemny w operacji "Belt" w nocy 30/31 III 1942, dowódca kpt. naw. Antoni Voelnagel.
Razem z nim zostali zrzuceni:
- por. Stefan Majewicz "Hruby"
- por. Piotr Motylewicz "Krzemień"
- rtm. Jerzy Sokołowski "Mira"
- mjr dypl. Tadeusz Sokołowski "Trop"
- ppor. Jerzy Mara-Mayer "Filip", "Vis" - kurier Delegatury Rządu na Kraj
Jokiel wylądował na sośnie oddalonej zaledwie kilkadziesiąt metrów od drutów okalających obóz. Nad ranem skoczkowie skontaktowali się z placówką odbiorczą. Po skoku Jokiel otrzymał przydział do Wydziału Lotnictwa Oddziału III Operacyjnego Komendy Głównej AK jako kierownik referatu.
Od kwietnia 1943 roku do lipca 1944 roku pracował w Oddziale II Informacyjno-Wywiadowczym jako referent lotniczy w biurze studiów (jednocześnie pracował na lotnisku „Okęcie” pod nazwiskiem Karol Dawidek). Przed Powstaniem Warszawskim został przydzielony do Bazy Lotniczej „Okęcie”.
Po wybuchu Powstania Warszawskiego brał udział w nieudanej próbie opanowania lotniska „Okęcie”. Do 8 sierpnia walczył na Ochocie. Został wywieziony z Warszawy przez Niemców razem z ludnością cywilną do obozu przejściowego w Pruszkowie.
Po ucieczce z obozu początkowo osiedlił się w Poznaniu.
Wojenne losy Jana Jokiela przyciągały uwagę Urzędu Bezpieczeństwa, założono podsłuch w jego mieszkaniu. Nie dano mu pracować zgodnie ze zdobytym wykształceniem. Początkowo był inspektorem d/s UNRRA w Ministerstwie Rolnictwa, od 1950 pracował w Centrali Rybnej. Uzyskał stopień magistra ichtiologii w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie.Był pomysłodawcą i budowniczym Rybackiego Ośrodka Doświadczalnego w Oliwie. Był wykładowcą w Państwowej Szkole Rybołóstwa w Gdyni.
Opublikował kilka prac z zakresu rybołówstwa. Opisał swoje wojenne doświadczenia w książkach: Udział Polaków w Bitwie o Anglię (1968/1972) i Wróciłem najkrótszą drogą (1990).
W wolnej Rzeczypospolitej współtworzył Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Jego żona Zofia przez kilka lat pełniła funkcję prezesa sopockiego koła ŚZŻAK.
Zmarł w 1996 roku. Został pochowany na Cmentarzu Katolickim w Sopocie obok matki, łączniczki AK.
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.
- Moim cichym marzeniem było, ażeby lot do Polski odbyć z Antkiem Voellnaglem, moim kuzynem, a zarazem szefem lotniczym polskiej grupy przerzutowej. Marzenie ziściło się. On właśnie został wyznaczony na dowódcę „Halifaxa” numer 9613, z szachownicą Polskich Sił Powietrznych… Powrót z lotu z 30 na 31 marca 1942 r. był ostatnim dla Antka i prawie całej jego załogi. W dniu 21 kwietnia 1942 r. w niebywale ciężkim locie; graniczącym z najwyższej rangi bohaterstwem i kuszeniem szczęścia, to ostatnie zawiodło Antka i jego załogę. Zginęli w południowo-wschodniej części Alp, rozbijając się o granitową ścianę gór na skutek oblodzenia. Doczesne szczątki tych wspaniałych ludzi spoczywają na angielskim cmentarzu wojskowym w Durnbach koło Monachium.
- Nasze lądowanie nie było w pełni szczęśliwe, znaleźliśmy się w bezpośrednim sąsiedztwie obozów jeńców radzieckich. W każdej chwili groziło nam wykrycie przez załogę esesmańską. Trzeba było szybko, jeszcze w nocy, „upłynnić” nasze kontenery, zakopać spadochrony i zatrzeć wszelkie ślady. Czekaliśmy jedynie na naszych opiekunów ze zrzutowiska oddalonego od naszego obecnego miejsca pobytu o jakieś 7 km (…). W południe znajdujemy się już na >melinie< w Końskich (…). W nocy wyjeżdża do Warszawy pierwsza grupa naszych kolegów. Druga trójka: Jurek Sokołowski, Piotr Motylewicz i ja jedziemy nad ranem przez Skarżysko-Kamienną. Nie obyło się bez przygód. Ostatecznie jednak cała nasza szóstka znalazła się w Warszawie (…)
- Według informacji uzyskanych już po wojnie w Londynie, zespół cichociemnych, z którymi leciałem do Polski, przerzucił jedną z największych przesyłek dolarowych skierowanych z Londynu do Komendy Głównej AK w Warszawie. W sześciu pasach znajdowało się bowiem około 840 tysięcy dolarów papierowych, głównie w odcinkach 100 i 50-dolarowych oraz 9600 dolarów w złotych monetach. Może się to dzisiaj wydać informacją zaskakującą, ale z ogólnej sumy dolarów przerzuconych do kraju przez cichociemnych ok. 13.500.000 dolarów przekazano, zgodnie z intencją organizacji żydowskich na Zachodzie, na potrzeby Żydowskiej Organizacji Bojowej.
Zofia Jokiel, żona Jana Jokiela
Tablica upamiętniająca por. Jana Jokiela na sopockiej Kwaterze Armii Krajowej
Pogrzeb Zofii Jokiel, żony Jana Jokiela
Grób Jana i Zofii Jokiel na cmentarzu katolickim w Sopocie,
lokalizacja C4 - 23 - 18
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Jokiel
- http://naszemiasto.pl/artykul/cichociemni-z-sopotu-1,4492512,artgal,t,id,tm.html
- https://www.samoloty.pl/wszystkie-aktualnosci/18025-jan-jokiel