Franciszek Leszczyński
Franciszek Stanisław Leszczyński "Dąb", "Konar" (ur. 1 kwietnia 1905 roku w Budach Kumińskich, pow. Mińsk Mazowiecki, w rodzinie Władysława i Anny z domu Kaufmann., zm. 4 lipca 1971 roku w Sopocie), oficer łączności Wojska Polskiego i Armii Krajowej, ostatni komendant Obwodu Rawa Mazowiecka AK.
Poniższy życiorys pochodzi przede wszystkim z [1], został zamieszczony za zgodą autora.
Po ukończeniu szkoły powszechnej w 1918 r. uczęszczał do gimnazjum w Mińsku Mazowieckim. Był absolwentem Korpusu Kadetów nr 2 w Modlinie (1920 - 1924), gdzie zdał maturę, oraz Oficerskiej Szkoły Inżynierii w Warszawie na wydziale łączności (1924 - 1927). 15 sierpnia 1926 r. został promowany na stopień podporucznika w korpusie oficerów łączności.
W 1927 r. rozpoczął służbę w 2 Pułku Łączności w Jarosławiu na stanowisku dowódcy plutonu. 15 sierpnia 1928 r. został awansowany na stopień porucznika i od 1 września 1929 r. kontynuował służbę w 3 Batalionie Telegraficznym (BT) we Lwowie, pełniąc funkcję dowódcy samodzielnego plutonu konnego.
1 listopada 1930 r. został przeniesiony do 7 BT w Poznaniu, gdzie wyznaczono go na stanowisko dowódcy plutonu, a następnie dowódcy 1 kompanii telegraficznej. Przeniesiony do Ostrowa Wielkopolskiego w sierpniu 1932 r. objął funkcję zastępcy i dowódcy kompanii łączności 25 Dywizji Piechoty (DP).
Od 1 sierpnia 1936 r. rozpoczął służbę na stanowisku dowódcy kompanii łączności 8 DP w Modlinie. Awansowany na stopień kapitana 19 marca 1937 r.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził kompanią łączności 8 DP. Brał udział w walkach pod Mławą i w obronie Modlina, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji Modlina 29 września 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w obozie jenieckim w Działdowie, skąd został zwolniony 20 października 1939 r.
Do grudnia 1939 r. mieszkał z rodziną w majątku Borecznia, powiat Koło, skąd wysiedlono go do Gorlic w Generalnym Gubernatorstwie. W tym okresie nawiązał kontakty konspiracyjne z ZWZ. W lutym 1940 r. wyjechał z rodziną do miejscowości Jakubów koło Mńska Mazowieckiego, gdzie mieszkał u krewnych. Tam kontynuował działalność konspiracyjną w ZWZ. We wrześniu 1940 r. przeniósł się z rodziną do miejscowości Zajączków w powiecie tomaszowskim. Pracując w leśnictwie, działał w konspiracji ZWZ-AK. Zagrożony aresztowaniem wielokrotnie zmieniał miejsce zamieszkania.
Od września 1943 r. pełnił funkcję szefa sztabu Inspektoratu Rejonowego AK Piotrków Trybunalski, potem do września 1944 r. szefa sztabu inspektoratu i jednocześnie od maja 1944 r. zastępcy komendanta inspektoratu.
We wrześniu 1944 r. został przeniesiony na stanowisko komendanta obwodu AK Rawa Mazowiecka, które pełnił do rozwiązania AK w styczniu 1945 r.
23 stycznia 1945 r., rozkazem komendanta głównego AK gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka", został awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 1 stycznia 1945 r.
W czerwcu 1945 r. rozpoczął służbę w LWP na stanowisku dowódcy Batalionu Szkolnego Oficerskiej Szkoły Łączności w Zamościu. Jesienią 1945 r. wraz ze szkołą został przeniesiony do Sieradza, gdzie kontynuował służbę. Podczas uroczystości wojskowej jeden z polskich oficerów został pobity radzieckiego komendanta szkoły ppłk Mikołaja Mackiewicza (brata pisarza Cat-Mackiewicza). Polski oficer złożył skargę na piśmie Franciszkowi Leszczyńskiemu, który nadał bieg sprawie. Pismo trafiło do drugiego oficera radzieckiego (Jarina), który wydał mu nieprzychylną opinię w stosunku do oficerów radzieckich - spowodowało to zwolnienie mjr Leszczyńskiego z wojska w trybie natychmiastowym 1 marca 1946 roku.
W tym samym miesiącu Leszczyński wyjechał z rodziną na Wybrzeże i zamieszkał w Sopocie. Podejmował się różnych prac, m.in.: pracował w Straży Morskiej, gdzie odbudowywał zniszczone w czasie wojny linie telefoniczne, następnie jako inspektor - rewident w Centralnym Zarządzie Przemysłu Mięsnego w Sopocie, a od 1950 r. do 1970 roku jako projektant w Biurze Projektów Budownictwa Morskiego.
Był inwigilowany przez Informację Wojskową i UB. Na skutek interwencji UB jako osoba niebezpieczna dla obronności kraju otrzymał nakaz przesiedlenia się z rodziną z terenu tzw. pasa przygranicznego - rozkaz wkrótce anulowano.
W 1952 r. Państwowa Komisja Weryfikacyjno-Egzaminacyjna przy Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej przyznała mu, po ukończeniu wieczorowych studiów i zdaniu egzaminów, tytuł inżyniera łączności.
4 października 1968 r., rozkazem personalnym MON, został awansowany na stopień ppłk. w stanie spoczynku.
W sierpniu 1970 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 4 lipca 1971 w Sopocie.
- Krzyż Walecznych (1939)
- Krzyż Partyzancki (1947)
- Srebrny Krzyż Zasługi (1945)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1969)
- Medal X - lecia Odzyskania Niepodległości
- Medal za długoletnią służbę ... 8 DP
- Brązowy Medal za zasługi dla obronności kraju (1968)
- Rodzice mieli dziesięcioro dzieci. Najstarszym był Franciszek, a drugim w kolejności Stanisław.
- Młodszy brat Stanisław Józef Leszczyński
ur. 20.06.1907 Budy Kamie¬ńskie. Ukończył Korpus Kadetów nr 2 w Modlinie w 1927 roku. Od 1929 roku służył w 1 pułku lotniczym w Warszawie w 113 i 114 eskadrze myśliwskiej oraz w 213 eskadrze bombowej.
Zginął 27 czerwca 1934 roku zginął podczas lotu szkolnego na samolocie PWS-10 nr. 5-1 w ramach kursu wyższego pilotażu Pilotowany samolot runął na ziemię w odległości 2 kilometrów od lotniska w Grudziądzu.
Spoczywa na warszawskich Powązkach Wojskowych, kwatera A19, rząd 5, grób 24.
Franciszek przyjął drugie imię Stanisław na pamiątkę tego brata
- Żona Halina z domu Laudowicz. Mieli dwie córki: starszą Barbarę i młodszą o 11 lat - Annę
Obwód Rawa Mazowiecka AK to jednostka terytorialna Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Operowała na terenie powiatu Rawa Mazowiecka. Kryptonimy: "35", "Rybitwa", a następnie "Dwór", "Pokrzywa", Drzazga", "Zagajnik", "Puzon", AD".
Obwód wchodził początkowo w skład Inspektoratu Rejonowego Skierniewice ZWZ i podlegał Komendzie Okręgu Łódź ZWZ. W lipcu 1940 został przekazany do Okręgu Warszawa –Województwo ZWZ, następnie z dniem 1 marca 1941 został ponownie przekazany do Okręgu Łódzkiego AK.
Komenda Obwodu
Obwód w ramach Służby Zwycięstwu Polsce a następnie ZWZ od października 1939 organizował por. NN "Pszczoła" "Sulima", który zaginął w styczniu 1940.
Kolejnymi komendantami byli:
- kpt. Marek Karski "Andrzej", "Mateusz" - do lata 1940
- por. art. Tadeusz Perdzyński "Tarnawa" - o wiosny do jesieni 1941
- por. Jan Sasin "Kopka" - do marca 1942
- kpt./mjr Stanisław Pawłowski "Powała" - do maja 1944
- kpt./mjr Władysław Romańczyk "Rosa", "Czarny", "Kula", "Wir" - od maja do sierpnia 1944
- kpt./mjr Franciszek Leszczyński "Dąb", "Konar" - od września 1944 do stycznia 1945.
Struktura terytorialna
Teren obwodu podzielony był na pięć rejonów.
- Rejon I - Rawa Mazowiecka miasto - komendant por. Michał Wencel "Radwan", ppor. Franciszek Morski
- Rejon II gmina Gortatowice - komendant por. NN "Żak", por. Edward Kamiński "Młot"
- Rejon III gmina Spała - komendant por. Marian Sala "Brzoza", por. Marian Listwoń "Harenda"
- Rejon IV gmina Zabłocie - komendant mjr Rudolf Majewski "Solski", "Roman", por. Edmund Markowski Zawrat"
- Rejon V gmina Nowe Miasto - komendant por. Janusz Karbowski "Pilicki"
Od maja 1944 na terenie obwodu działał 13-osobowy oddział z Obwodu Skierniewice, pod dowództwem Stanisława Sawickiego "Lerman", a następnie por. Mariana Sali "Borza". Od sierpnia dowództwo OP "Dzik", objął por. Henryk Sieczkowski "Władysław" (ok. 40 żołnierzy). 27 listopada 1944 po 17 godzinnej walce oddział został rozbity, zaś 25 partyzantów poległo.
W lipcu 1944 na terenie obwodu z Zespołu dywersyjnego powstał oddział partyzancki OP "Wilk" pod dowództwem ppor. Ryszarda Karwowskiego "Roggers", składający się z 37 żołnierzy i 5 sanitariuszek. Oddział został otoczony i rozbity 30 sierpnia 1944, zaś wcześniej został zabity w zasadzce jego dowódca.
Według stanu na 1 grudnia 1944 obwód liczył 2535 żołnierzy.
por. Franciszek Leszczyński - dowódca kompanii 7 BT, zdjęcie z okresu służby we Lwowie w 1929 - 1930
Wyjazd żołnierzy łączności rezerwy na ćwiczenia - po prawej w jasnych spodniach por. Franciszek Leszczyński, dowódca pododziału
Legitymacja tymczasowa Krzyża Walecznych
Dyplom inżyniera łączności
Akt mianowania na stopień podpułkownika
Grób Franciszka Leszczyńskiego i jego żony na Cmentarzu Katolickim w Sopocie
Sektor H2 Nr rzędu 2 Nr grobu 1
http://sopotparafialny.artlookgallery.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=10227&inni=0&cinki=1
por. pil. obserwator Stanisław Józef Leszczyński
młodszy brat Franciszka Leszczyńskiego
- Marek Zajączkowski: Wielkopolskie Oddziały Wojsk Łączności 1919 - 1939, Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2015
- Eugeniusz Wawrzyniak: Na rubieży Okręgu AK Łódź. Zarys dziejów Inspektoratu Rejonowego i Podokręgu AK Piotrków Trybunalski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988
- http://kto-to-byl.blogspot.com/2017/07/cmentarz-katolicki-w-sopocie.html
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Obw%C3%B3d_Rawa_Mazowiecka_Armii_Krajowej
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Inspektorat_Piotrk%C3%B3w_Trybunalski_Armii_Krajowej
- https://forum.dobroni.pl/f/lotnicze-smierci/108453/11
• Wróć do Przewodnika
• Turystyczny Przewodnik Edukacyjny "Armia Krajowa w Sopocie"