Śmierzchalski Edmund
Sektor 61 Rząd 27 Numer 14
Edmund ps. „Biały Kruk”, „Morski Orzeł”, „Ben Hur” (ur. 9 listopada 1923 w Szubinie, zm. 1 października 2001 w Gdyni) komendant Tajnego Hufca Harcerzy Armii Krajowej (THH-AK) w Gdyni.
W 1937 ukończył siedmioklasową szkołę powszechną w Gdyni.
W latach 1936-1939 harcerz Morskiego Rejonu Harcerzy w Gdyni, uczestniczył w wielu obozach harcerskich, zdobywając stop, harcerza orlego.
Od 1937 należał do paramilitarnego Stowarzyszenia „Strzelcy” im. J. Piłsudskiego i Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gdyni. W lipcu 1939 ukończył szkolenie PW.
We wrześniu 1939 włączył się do służby pomocniczej dla wojska w ramach Harcerskiego Pogotowia Wojennego w Gdyni.
Od pierwszych miesięcy okupacji działał w małym sabotażu. Do Tajnego Hufca Harcerzy w Gdyni, lokalnej harcerskiej organizacji młodzieżowej, został zwerbowany w połowic stycznia 1940 przez phm. Henryka Szymańskiego ps. „Samotny Jastrząb”, pierwszego kmdta. Do 1942 jako dca akcji specjalnych i oddz. ochrony podlegał Ryszardowi Chrzanowskiemu ps. „Wielki Wąż”. W tym okresie był też drużynowym 1 Drużyny THH (drugą prowadził Józef Wawrzyńczyk ps. „Twarde Serce”).
Do jego drużyny należały zastępy: Zygmunta Tanasia ps. „Przebiegły Ryś”, Edmunda Ciechańskiego ps. „Srebrny Lis”, Jana Góreckiego ps. „Młoda Mewa”, Stefana Nickiego ps. „Wielka Ręka".
W lutym 1943 wszedł Komendy Hufca jako odpowiedzialny za szkolenie. Od marca 1943 przewodniczył Radzie Hufca, od tego też czasu, do rozwiązania THH-AK 28 III 1945, pełnił obowiązki komendanta.
W początkach marca 1943 nawiązał kontakt z Bronisławem Bojanowskim, wywiadowcą AK, celem podporządkowania THH Armii Krajowej. Pod koniec tego miesiąca został zaprzysiężony do AK. Został członkiem sieci wywiadu krypt. „Korpus V”. Uczestniczył w akcjach THH pod krypt. „O”, „A-A”, „B-1”, „B-2”. Od grudnia 1944 wszedł do sztabu udanej akcji „B-2”, zainicjowanej przez Joachima Joachimczyka ps. „Joachim”, koordynowanej przez S. Kaczmarka. Razem z J. Wawrzyńczykiem kierował pracą zespołów, kontrolował dostarczany materiał wywiadowczy J. Góreckiemu, opracowującemu plany rozmieszczenia m.in. fortyfikacji, lokalizacji jednostek Wehrmachtu, policji, ognisk artylerii przeciwlotniczej. W 1944 m.in. zebrał dane o silnikach lotniczych ukrytych w gdyńskiej Hali Targowej. Zostały one dostarczone na Zachód łącznie z wykradzionymi przez J. Wawrzyńczyka planami bazy wojennej w Gdyni.
Po zakończeniu działań wojennych nie ujawnił działalności w THH-AK. Kilkakrotnie tymczasowo aresztowany przez UB. Do czasu złożenia w 25 IV 1947 oświadczenia ujawniającego działalność konspiracyjną był zobowiązany do comiesięcznego meldowania się w UBP.
Był komendantem Hufca Gdynia Morskiego Rejonu Harcerzy ZHP.V
Gimnazjum i Liceum im. A. Mickiewicza w Gdyni ukończył w trybie przyśpieszonym w 1948.
Od połowy 1945 zatrudniony był na różnych stanowiskach w gospodarce morskiej. Ostatnio makler okrętowy m.in. w Przedsiębiorstwie „Baltica”. Odszedł na emeryturę w 1983.
Odznaczony m.in.: Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Harcerski z Mieczami, Krzyż za Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami.
Piśmiennictwo
Sektor 61 Rząd 27 Numer 14