Grób Jana Bytnara i Aleksego Dawidowskiego

Kwatera A20 Rząd 4 Grób 14


Jan Roman Bytnar, ps. „Rudy”, „Czarny”, „Janek”, „Krokodyl”, „Jan Rudy” (ur. 6 maja 1921 w Kolbuszowej, zm. 30 marca 1943 w Warszawie) – podharcmistrz, członek Szarych Szeregów, dowódca hufca „Południe” Grup Szturmowych, jeden z głównych bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec.
Naukę w publicznej szkole powszechnej rozpoczął w Piastowie pod Warszawą. Od czwartej klasy uczęszczał do Szkoły Powszechnej Nr 29 przy ul. Zagórnej 9 w Warszawie. Już wówczas nauczyciele dostrzegli jego zainteresowania i duże zdolności do nauk przyrodniczych i matematycznych. Świadectwo dojrzałości otrzymał w czerwcu 1939 r. w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego. Tu w czasie nauki od 1934 r. należał do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego, słynnej „Pomarańczarni”, pełniąc od 1936 r. funkcję przybocznego. Następnie prowadził drużynę harcerską w szkole przy ul. Zagórnej 9. W 1938 r. na kursie instruktorskim zorganizowanym przez Chorągiew Warszawską nad Wigrami uzyskał stopień harcerza Rzeczypospolitej.
W konspiracji od października 1939 r., początkowo w Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej, a od grudnia tego roku do czerwca 1940 r. był łącznikiem w komórce więziennej Związku Walki Zbrojnej. Od marca 1941 r. w Szarych Szeregach. Od listopada 1942 r. dowódca hufca „Południe”–„Pd” („Sad”), Grup Szturmowych Szarych Szeregów, stanowiącego jednocześnie pluton „Sad” w Oddziale Specjalnym „Jerzy” (późniejszy batalion „Zośka”) Kedywu KG AK. Był jednym z czołowych wykonawców akcji w Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”.
W latach 1941–1942 uczęszczał na tajne kursy byłej Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda, Wydział Mechaniczny.
Po ukończeniu „Szkoły za Lasem”, wiosną 1942 r. otrzymał stopień podharcmistrza. W okresie od czerwca 1942 r. do stycznia 1943 r. ukończył Zastępczy Kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ–AK, uzyskując stopień kaprala podchorążego. Był uczestnikiem akcji „Wieniec II”, akcji na urzędnika niemieckiego 18 stycznia 1943 r. oraz akcji „Bracka” (jako dowódca grupy ubezpieczającej). W akcji tej był lekko ranny.
Aresztowany nad ranem 23 marca 1943 r. wraz z ojcem Stanisławem Bytnarem w swoim mieszkaniu przy Al. Niepodległości 159, osadzony na Pawiaku, przesłuchiwany i torturowany w siedzibie gestapo w al. Szucha. Odbity podczas przewożenia karetką więzienną z al. Szucha na Pawiak wraz z 24 więźniami przez oddział Grup Szturmowych Szarych Szeregów Chorągwi Warszawskiej 26 marca 1943 r., w słynnej akcji pod Arsenałem.
Zmarł cztery dni później, 30 marca 1943 r., w Szpitalu Wolskim przy ul. Płockiej na skutek obrażeń doznanych w czasie bestialskiego śledztwa.
Jego pseudonimem „Rudy” nazwano 2 kompanię harcerskiego batalionu „Zośka”. Na domu, w którym mieszkał umieszczono staraniem byłych żołnierzy batalionu „Zośka” i mokotowskiego Hufca ZHP im. Szarych Szeregów tablicę pamiątkową, odsłoniętą 28 kwietnia 1980 r. Liczne drużyny harcerskie w całej Polsce noszą jego imię.
Napisane w kwietniu 1943 r. wspomnienie Tadeusza Zawadzkiego o Janku Bytnarze stało się kanwą najgłośniejszej książki okupowanej Warszawy – Kamienie na szaniec pióra Aleksandra Kamińskiego, w której „Rudy” był jednym z głównych bohaterów.
W siedemdziesiątą rocznicę powstania Szarych Szeregów odznaczony pośmiertnie przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2009 r.).

Piśmiennictwo

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Bytnar
2. http://www.batalionzoska.pl/batalion/biogramy/

Maciej Aleksy Dawidowski, ps. „Alek”, „Glizda”, „Kopernicki”, „Koziorożec” (ur. 3 listopada 1920 w Drohobyczu, zm. 30 marca 1943 w Warszawie) – instruktor harcerski, podharcmistrz, członek Szarych Szeregów i Grup Szturmowych, jeden z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec.
Od 1929 r. uczył się w Prywatnej Szkole Powszechnej koedukacyjnej Zofii Szadebergowej, a po jej ukończeniu w 1934 r. uczęszczał do Państwowego Gimnazjum i Liceum Męskiego im. Stefana Batorego. Tu należał do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego, słynnej „Pomarańczarni”, gdzie jego kolegami byli m.in. Jan Bytnar („Rudy”) i Tadeusz Zawadzki („Zośka”). Maturę zdał w 1939 r.
Po wybuchu wojny – na polecenie władz państwowych ewakuowania ze stolicy starszej młodzieży – wyruszył z Warszawy wraz z harcerskim batalionem marszowym, dowodzonym przez hm Lechosława Domańskiego („Zeusa”). Powrócił na początku października 1939 r., włączając się do działalności konspiracyjnej. Od połowy października do połowy listopada 1939 r. członek Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (PLAN), a od początku 1940 r. do lipca tego roku łącznik w komórce więziennej ZWZ.
Od marca 1941 r. w Szarych Szeregach, drużynowy w hufcu „Mokotów Górny” (MG), a od listopada 1942 r. drużynowy 1 drużyny „Sad 100” i zastępca hufcowego hufca Grup Szturmowych „Sad” („Południe” – „Pd”) Jana Bytnara. W grudniu 1939 r. utracił ojca, który po aresztowaniu przez gestapo został prawdopodobnie rozstrzelany w Palmirach pod Warszawą. Pomagając matce i siostrze, pracował najpierw dorywczo, zajmując się szkleniem okien, rąbaniem drewna, jeżdżeniem rykszą, a później został zatrudniony w straży pożarnej fabryki cukierków „Fuchsa” przy ul. Topiel.
W latach 1940–1942 studiował w Państwowej Szkole Budowy Maszyn, działającej jawnie w miejsce Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda.
Uczestnik akcji Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. Wsławił się zdjęciem tablicy z niemieckim napisem z pomnika Kopernika w Warszawie w nocy z 11 na 12 lutego 1942 r. Za wyczyn ten otrzymał pseudonim „Kopernicki”.
W styczniu 1943 r. ukończył II turnus Zastępczego Kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ–AK. Odbył również szkolenie dywersyjne w Grupach Szturmowych – Oddziałach Dyspozycyjnych Kedywu KG AK.
Brał udział w akcji „Bracka” oraz w akcji „Arsenał” (jako dowódca sekcji granaty). Ciężko ranny w czasie odskoku z tej akcji, zmarł 30 marca 1943 r. w szpitalu Dzieciątka Jezus.
Za bohaterską postawę wobec wroga i śmierć na posterunku komendant Sił Zbrojnych w Kraju gen Stefan Rowecki „Grot”, rozkazem Nr BP/L 68 z 3 V 1943 r. nadał mu Order Virtuti Militari V klasy. Był pierwszym żołnierzem Grup Szturmowych, który otrzymał to wysokie odznaczenie. Na jego cześć II pluton kompanii „Rudy” w nowo utworzonym batalionie „Zośka” otrzymał imię „Alek”.

Piśmiennictwo

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Aleksy_Dawidowski
2. http://www.batalionzoska.pl/batalion/biogramy/