Jastrzębski Stanisław

Położenie grobu: 184-2-19

Położenie zacieniowane kolorem zielonym
Jastrzębski Stanisław ps. Kopeć (ur. 10 listopada 1920 w Warszawie, zm. 13 kwietnia 2000 tamże).
W konspiracji działał od listopada 1939. W listopadzie 1942 roku po reorganizacji Szarych Szeregów znalazł się w Grupach Szturmowych dowodzonych przez Tadeusza Zawadzkiego „Zośkę”. W sierpniu 1943 przeszedł oddziału „Agat”. Brał udział w wielu akcjach zbrojnych:

• 26 marca 1943 w akcji pod Arsenałem w grupie „Ubezpieczenie – Stare Miasto”, podczas której odbito Jana Bytnara „Rudego” oraz 20 innych więźniów, przewożonych z siedziby Gestapo przy alei Jana Chrystiana Szucha 25 na Pawiak.
• Druga połowa czerwca 1943[2] – w akcji wysadzenia pociągu z żołnierzami niemieckimi pod Śródborowem – podłożenie materiału wybuchowego pod tory kolejowe i ostrzelanie pociągu.
• 24 września 1943 w akcji „Kretschmann” jako dowódca i 1. wykonawca. Akcja udana, zakończona zastrzeleniem na rogu ulic Rozbrat i Dmochowskiego Augusta Kretschmanna – zastępcy komendanta obozu koncentracyjnego Gęsiówka[3].
• 26 września 1943 w akcji „Wilanów” – na streifę i żandarmerię – wraz z żołnierzami batalionu „Zośka” jako zastępca dowódcy grupy Andrzeja Romockiego „Morro”, uderzającej na streifę (posterunek niemieckiej żandarmerii, kontrolującej pojazdy). Akcja udana.
• Październik 1943 w akcji likwidacji konfidentów Ireny Lisowej i Alfreda Milke. Akcja nieudana z powodu braku dogodnych warunków[4].
• 1 lutego 1944 w zakończonej sukcesem akcji odbicia rannych z akcji na generała SS Franza Kutscherę – ze szpitala Przemienienia Pańskiego na Pradze jako dowódca grupy odbijającej.
• 26 kwietnia 1944 w akcji „Rodewald” jako zastępca dowódcy i 1. wykonawca. Akcja udana, zlikwidowany został ppłk Erwin Gresser, dowódca 17 pułku żandarmerii[5].
• Czerwiec 1944 w akcji „Hahn” jako zastępca dowódcy i 1. wykonawca. Akcja się nie odbyła, ponieważ szef Gestapo – Hahn nie przejeżdżał tego dnia. Uczestnicy trwali na swoich stanowiskach 2,5 godz. w oczekiwaniu na akcję.

W powstaniu warszawskim walczył m.in. jako dowódca jednego z trzech odcinków przydzielonych „Parasolowi”. Od 3 sierpnia 1944, po zranieniu dowódcy „Mirskiego” Jerzego Zapadko objął dowództwo 2 kompanii. 6 sierpnia 1944 został ciężko ranny podczas obrony cmentarza kalwińskiego. Pod koniec sierpnia 1944 powrócił do oddziału jako zastępca „Mirskiego”. Jego pierwszą funkcją od chwili zranienia było objęcie dowództwa nad 150 rannymi, którzy ewakuowali się kanałami ze Starego Miasta do Śródmieścia. Tam organizował dla nich opiekę lekarską i kwatery. Na dzień przed kapitulacją został ponownie ranny, a następnie wywieziony do obozu-szpitala jeńców wojennych w Zeithein pod Dreznem. Po wyleczeniu przewieziono go do oflagu II D Gross Born, gdzie został oswobodzony przez 14 pp 3 Dywizji LWP. Do Warszawy powrócił w lutym 1945.
W kwietniu 1950 ukończył SGGW na Wydziale Technologii Drewna.
23 października 1950 skazany na 10 lat więzienia za „usiłowanie obalenia ustroju Rzeczypospolitej Polskiej”.
Od roku 1955 aż do emerytury pracował w Biurze Projektów Przemysłu Drzewnego w Warszawie.
Przez 12 lat był przewodniczącym Środowiska Batalionu „Parasol”.
Odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1999).
W 1980 napisał książkę wspomnieniową pt. Zaczęło się pod Arsenałem.


Bibliografia