Maternowska Zofia

Położenie grobu: 284b – 6 - 25
Zofia Maternowska ps. „Przemysława” (ur. 15 stycznia 1900 w Krukienicach, zm. 12 grudnia 1990 w Warszawie) – polska lekarka, uczestniczka obrony Lwowa i wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, żołnierz powojennego podziemia antykomunistycznego, więzień polityczny okresu stalinizmu,
Uczestniczyła w obronie Lwowa, służąc jako łączniczka w Miejskiej Straży Obywatelskiej. Później jako sanitariuszka Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej wzięła udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Dyplom lekarski uzyskała w 1928 roku na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Po ukończeniu studiów pracowała we Lwowie, Borysławiu i Klarysewie.
Po rozpoczęciu niemieckiej okupacji początkowo służyła jako łączniczka w Oddziale I Dowództwa Głównego Służby Zwycięstwa Polski. Od 1940 roku była natomiast członkiem harcerskiej służby sanitarnej, także uczestniczyła w niesieniu pomocy Żydom. Jesienią 1942 roku objęła stanowisko dowódcy Oddziału V (łączność wewnętrzna) w sztabie Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. Miała stopień kapitana.
Po wybuchu powstania warszawskiego na własną prośbę przeszła do służby sanitarnej Zgrupowania „Radosław”. 11 sierpnia 1944 roku wyniosła z pola walki ciężko rannego dowódcę zgrupowania, ppłk. Jana Mazurkiewicza. Podczas obrony Starego Miasta kierowała najpierw punktem sanitarnym i szpitalem, a od końca sierpnia komendantem zgrupowania szpitali. Po wycofaniu się oddziałów AK ze Starówki dobrowolnie pozostała z rannymi w szpitalu przy ul. Miodowej, który ocalał jako jeden z nielicznych.
Po upadku powstania służyła w szeregach podziemia antykomunistycznego. Pełniła funkcję szefa łączności wewnętrznej Obszaru Centralnego organizacji NIE, a następnie jej sukcesorów – Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość.
W maju 1945 roku odebrała od ppor. Seweryna Skowrońskiego ps. „Anatol” archiwum Kedywu, które później skutecznie ukrywała przez cztery lata.
Po raz pierwszy została aresztowana jesienią 1945 roku; zwolniono ją jednak już w grudniu tegoż roku. Po raz drugi była zatrzymana 22 września 1949 roku. 12 kwietnia 1951 roku została skazana na karę 15 lat pozbawienia wolności oraz utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych. Karę odbywała w więzieniu mokotowskim.
Została zwolniona z więzienia w czerwcu 1956 roku. Sąd Najwyższy wyrokiem z 10 lipca 1958 roku oczyścił ją z zarzutów.
Po wyjściu na wolność pracowała jako pediatra w stołecznym Instytucie Matki i Dziecka.
Odznaczenia m.in.: Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.

Źródło