Projekt Jan Tarczyński przy współudziale Seweryna Jasińskiego, Walentego Szraja i Zbigniewa (?) Roznera
Lokalizacja: pomiędzy kwaterami C25 i C27
Napis na pomniku:
Bohaterskim żołnierzom Wojska Polskiego poległym we wrześniu 1939
w walce z najeźdźcą hitlerowskim w obronie Kraju i jego stolicy Warszawy
Żołnierzy poległych we wrześniu 1939 roku podczas oblężenia Warszawy chowano na terenach przyszpitalnych, skwerach i trawnikach ulic.
Wiosną 1940 roku przeprowadzono ekshumacje poległych na Cmentarz Wojskowy, pochowano 3391 osób,w tym: 2857 żołnierzy (wśród nich 197 oficerów i 2660 podoficerów i szeregowców) oraz 544 osoby cywilne. Nie byli wszyscy żołnierze z załogi broniącej się Warszawy, gdyż 2156 poległych pochowano w pobliżu ich linii obronnych na cmentarzach w Wilanowie, na Służewie, na Wawrzyszewie i na cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej. Pozostawiono też cmentarz polowy z ponad pół tysiącem żołnierzy zmarłych z ran w Szpitalu Ujazdowskim we wrześniu i IV kwartale 1939 roku, pochowanych na terenie parkowym tego szpitala.
Kolejne ekshumacje przedstawiono w poniższej tabeli.

Łącznie na Cmentarzu Wojskowym w 13 kwaterach zbiorowych i grobach indywidualnych 6689 żołnierzy poległych za ojczyznę w 1939 roku, w tym:

• w kwaterze A17 spoczywa 71 oficerów i podchorążych, 52 szeregowych (w tym 3 nieznanych) oraz 16 obrońców cywilnych;
• w kwaterze B23 pochowano 6 oficerów i podchorążych, 11 szeregowych, (w tym 4 żołnierzy nierozpoznanych z nazwiska) i 153 obrońców cywilnych;
• w kwaterze A25, w rzędach I, II, V i VI - spoczywa 398 żołnierzy w tym 36 oficerów i podchorążych i 362 szeregowych (wśród nich 93 nieznanego nazwiska);
• w kwaterze B25 liczącej XVIII rzędów, spoczywa 1382 poległych w tym 47 oficerów, 1084, żołnierzy szeregowych oraz 251 osób cywilnych, wśród których są nawet groby małych dzieci;
• w kwaterze B27 równie rozległej jak poprzednia, pochowano 1312 obrońców Warszawy w tym 37 oficerów, 1151 żołnierzy szeregowych i 124 osoby z obrony cywilnej.

W latach 1971 - 1974 stawiając na Cmentarzu Wojskowym w kwaterach Obrońców Warszawy kamienne pomniki tzw. "mieczo-krzyże" dano tylko trzypunktową dokumentację (stopień, imię-nazwisko, wiek), natomiast wbrew polskiej tradycji wojskowej pominięto nazwę jednostki i datę śmierci poległego. Tak enigmatyczne napisy zacierają świadectwo historyczne i odbierają poległym dokumentację należnego im lauru.
W kwaterach A17 i B23, groby mają napisy świadczące o udziale w obronie Warszawy pochowanych tam oficerów i szeregowców. Oznaczone są one krótką informacją: "Poległ w obronie Warszawy 1939".
W kwaterach A25, B25 i B27 świadectwa, że są to mogiły obrońców stolicy nie ma nawet na kamiennych obramowaniach kwater. Jaskrawym przykładem krzywdzącej anonimowości jest grób kpt. Mieczysława Olszewskiego (położenie grobu B25-2-44), pierwszej ofiary nie tylko polskiego, lecz światowego lotnictwa w II wojnie, a na jego grobie jest tylko napis: "Mieczysław Olszewski, żył lat 33.”
Wojna obronna we wrześniu 1939 roku
Niemcy zaatakowali Polskę 1 września 1939 roku o świcie, jednoczesnym atakiem z lądu, morza i powietrza. Szczególnie skuteczną bronią w walce na lądzie okazały się niemieckie wojska pancerne, które dużymi zgrupowaniami bojowymi przełamywały polską obronę, stosując nowoczesną taktykę wojny błyskawicznej.
Pomimo desperackiej obrony i męstwa polskich żołnierzy niemiecki atak nasilał się. Pancerne zagony głębokimi klinami wbijały się w środek Polski, uniemożliwiając obrońcom ustabilizowanie frontu. Największą z bitew stoczonych we wrześniu 1939 roku okazała się bitwa nad Bzurą (9–18 września), w której polskie Armie "Poznań" i "Pomorze" wykonały zwrot zaczepny uderzając na skrzydło niemieckiej 8 Armii. Pomimo początkowego powodzenia bitwa nie zmieniła biegu kampanii i zakończyła się klęską polskich oddziałów. Ich resztki przebiły się do obleganej przez wroga Warszawy.
Rankiem 17 września 1939 roku agresji na Polskę dokonał także Związek Sowiecki, zajmując w ciągu kilku dni wschodnią część kraju. Polacy nie byli w stanie stawić tu skutecznego oporu, ponieważ zdecydowana większość polskiej armii zaangażowana była w tym czasie w walki z Niemcami. W tej sytuacji Wódz Naczelny nakazał polskim oddziałom odwrót do Rumunii i Węgry, a sam przekroczył najbliższej nocy granicę rumuńską, podobnie jak prezydent i rząd RP. Resztki Wojska Polskiego zostały ściśnięte przez najeźdźców między Wisłą a Bugiem. Do historii września 1939 roku przeszła bohaterska obrona stolicy Polski, od 1 września intensywnie bombardowanej przez niemieckie lotnictwo, a od 8 września szturmowana przez wojska lądowe. Przez trzy tygodnie oblężenia Niemcy nie byli w stanie przełamać polskiego oporu. Warszawa skapitulowała ostatecznie 28 września, przede wszystkim aby uniknąć całkowitego zniszczenia miasta i zagłady jego mieszkańców. Podobne ogniska polskiego oporu to walka w Twierdzy Modlin do 29 września oraz na Półwyspie Helskim do 1 października.
W wojnie obronnej po napaści Niemiec na Polskę brało udział:

• 39 dywizji piechoty
• 11 brygad kawalerii
• 2 brygady zmotoryzowane
• 3 brygady górskie
• 3 bataliony czołgów lekkich
• 14 brygad Obrony Narodowej

wykorzystując

• 4300 dział
• 880 czołgów
• 400 samolotów
• 13 okrętów.

Łącznie walczyło około 1 mln żołnierzy.
28 września 1939 roku gen. Tadeusz Kutrzeba podpisał akt kapitulacji Warszawy, a 5 października pod Kockiem Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie", dowodzona przez gen. Franciszka Kleeberga, stoczyła ostatnią bitwę z Niemcami.
W obronie kraju poległo ponad 70 tys. polskich żołnierzy, tysiące innych zmarło później z ran lub zaginęło. Oprócz tego zabitych zostało wielu cywilów, w samej Warszawie zginęło ich ok. 10 tys. W walkach z Niemcami straty wyniosły ok. 70 tys. poległych, w tym 3300 oficerów (z tego 67 177 mogił udało się zewidencjonować na terenie Polski w jej obecnych granicach). Rannych zostało 133 000 żołnierzy, w tym 6700 oficerów. Do niewoli niemieckiej dostało się około 420 000 ludzi, z tego około 10 000 zmarło lub zostało zamordowanych.
Źródła:

1. Hanna Odrowąż-Szukiewicz: Mogiły żołnierzy polskich na Powązkach Wojskowych Przewodnik - Informator Historyczny, Mikromax, Warszawa 1991
2. https://zolnierzewhistorii.ipn.gov.pl/zwh/o-konkursie/materialy/krotka-historia-wrzesni/6691,Krotka-historia-kampanii-wrzesniowej-1939-r.html
3. • Szczegóły 1
   • Szczegóły 2
   • Szczegóły 3
   • Szczegóły 4

Położenie grobu: kwatera A29, rząd 6, miejsce 30
Stanisław Grzmot-Skotnicki h. Bogoria, ps. „Grzmot” (ur. 13 stycznia 1894 we wsi Skotniki, zm. 19 września 1939 w Tułowicach) – żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego, generał brygady Wojska Polskiego.
Służył w 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich, dowodząc w nim kolejno plutonem i szwadronem. Brał udział w wielu walkach.
W listopadzie 1918 roku odtwarzał swój macierzysty pułk (późniejszy 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego), w którym brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej.
Od sierpnia 1920 roku dowodził VIII Brygadą Jazdy, a później 2 Dywizją Jazdy. Następnie w latach 1921–1924.
15 lipca 1927 roku został mianowany dowódcą 9 Samodzielnej Brygady Kawalerii, w 1932 roku przemianowanej na Brygadę Kawalerii „Baranowicze”.
Wiosną 1937 roku objął dowództwo Pomorskiej Brygady Kawalerii.
We wrześniu 1939 roku dowodził Grupą Osłonową „Czersk” i Pomorską Brygadą Kawalerii w składzie Armii „Pomorze”. W bitwie nad Bzurą dowodził oddziałem piechoty, na czele którego następnie przebijał się do Warszawy.
18 września ranny pod Tułowicami dostał się do niewoli niemieckiej, zmarł następnego dnia rano.
Nadane odznaczenia, m.in.: Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921), Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
Położenie grobu

Szczegóły

Położenie grobu: kwatera A10, rząd 1, miejsce 10
Mikołaj Bołtuć (ur. 20 grudnia 1893 w Sankt Petersburgu, zm. 22 września 1939 pod Łomiankami) – generał brygady Wojska Polskiego.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej kolejno był dowódcą kompanii i batalionu w 31 pułku Strzelców Kaniowskich. W lipcu 1920 objął dowództwo tego pułku. Wraz z nim m.in. bronił Zamościa przed sowiecką 1 Armią Konną Siemiona Budionnego.
Od 1936 dowodził 4 Dywizją Piechoty w Toruniu.
W sierpniu 1939 objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Wschód” w składzie Armii „Pomorze” gen. Władysława Bortnowskiego.
W połowie września 1939 roku gdy przepełniona twierdza Modlin nie mogła przyjąć jego żołnierzy, a tylko oficerów, zdecydował się na brawurowy marsz na odsiecz Warszawie. Na czele improwizowanej grupy wojska, liczącej ok. 5 tys. żołnierzy, uczestniczył w walkach obronnych, a od 17 września – odwrotowych w kierunku na Warszawę. 22 września podczas próby przebicia się do Warszawy z rejonu Palmir wywiązała się krwawa, wielogodzinna bitwa pod Łomiankami[11]. Natarcie polskie załamało się z braku amunicji, a gen. Mikołaj Bołtuć poległ w ogniu snajperów, osobiście prowadząc żołnierzy do ataku na bagnety.
Położenie grobu

Szczegóły

Położenie grobu: kwatera A21 półkole, miejsce 1,2
29 listopada 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana i przydzielony do Sztabu Generalnego. W czasie wojny z bolszewikami na stanowiskach sztabowych.
15 października 1926 objął dowództwo 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu. 18 marca 1927 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu, a 28 października 1930 dowódcą 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty w Poznaniu.
W wojnie obronnej 1939 dowodził 14 DP w składzie Armii „Poznań”.
17 września podczas przebijanie się przez Bzurę sztabu i resztek 58 pułku piechoty został ciężko ranny w głowę i zmarł z ran.
Położenie grobu

Szczegóły

Położenie grobu: kwatera B10, rząd 1, miejsce 15
Ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii w Jelizawetgradzie i od 1894 zawodowy oficer rosyjskiej kawalerii. Dowódca szwadronu i rotmistrz 1914. Podczas I wojny światowej walczył na froncie niemieckim na różnych stanowiskach. W grudniu 1916 awansował na pułkownika, a w lipcu 1917 objął dowództwo pułku kawalerii. W okresie od grudnia 1917 do maja 1918 dowódca Legionu Rycerskiego Jazdy w I Korpusie Polskim w Rosji.
Od listopada 1918 w Wojsku Polskim, organizator i dowódca 4 pułku jazdy, dowódca Grupy Zaniemeńskiej i dowódca 2 Brygady Jazdy na froncie bolszewickim. Z dniem 1 maja 1921 został przeniesiony w stan spoczynku, w stopniu pułkownika. Zamieszkał w Warszawie.
26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie generałów.
Podczas kampanii wrześniowej zgłosił się do służby, włączył się do walki w obronie stolicy. Zmarł na skutek odniesionych ran.
Położenie grobu

Szczegóły

Położenie grobu: kwatera C27, rząd 3, miejsce 3
Stanisław Królicki (ur. 10 lutego 1893 w Kętach, zm. 28 września 1939 w Modlinie) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Ukończył w Kętach szkołę realną i seminarium nauczycielskie. Przed wybuchem I wojny światowej był członkiem Związku Strzeleckiego, w którym ukończył szkołę podoficerską. Od sierpnia 1914 do lipca 1917 służył w 1. Kompanii Kadrowej, a następnie w 1 pułku ułanów Legionów Polskich.
Od 11 listopada 1918 służył w odrodzonym Wojsku Polskim.
W lipcu 1937 roku objął funkcję dowódcy 1 pułku strzelców konnych w Garwolinie.
W lipcu 1939 został przeniesiony na własną prośbę na dowódcę 7 pułku strzelców konnych w Biedrusku. Na jego czele uczestniczył w kampanii wrześniowej w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. 17 września pod Zamościem Kampinoskim został ciężko ranny. Przewieziony do szpitala, zmarł 28 września 1939 roku w Modlinie, gdzie został pochowany. W 1945 roku jego zwłoki zostały ekshumowane i przeniesione na Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie. Położenie grobu

Szczegóły 1
Szczegóły 2

Położenie grobu: kwatera B10, rząd 2, miejsce 33
Marian Ludwik Frydrych, ps. „Ludwik Wielgat” (ur. 14 sierpnia 1897 w Piotrkowie, zm. 18 września 1939 w Dąbrowie Starej) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, dowódca 60 pułku piechoty wielkopolskiej podczas kampanii wrześniowej, komendant główny Związku Strzeleckiego w latach 1934–1938.
Od sierpnia 1919 roku jako dowódca 11 kompanii 33 pułku piechoty został skierowany na front litewsko-białoruski. Podczas wojny polsko-bolszewickiej kilkakrotnie wyróżnił się w boju.
1 września 1938 roku został mianowany dowódcą 60 pułku piechoty w Ostrowie Wielkopolskim. Na czele tego pułku walczył w kampanii wrześniowej. Po bitwie pod Bzurą wraz z resztkami pułku przedzierał się do Warszawy. Poległ 18 września 1939 roku w Dąbrowie Starej, w Puszczy Kampinoskiej.
Odznaczenia m.in.: Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari, Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz 1, 2 i 3 w 1921).
Położenie grobu

Szczegóły

Położenie grobu: kwatera B25, rząd 2, miejsce 44
Mieczysław Leonard Olszewski (ur. 12 sierpnia 1906, zm. 1 września 1939) – kapitan pilot lotnictwa Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
W roku 1927 Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. 15 sierpnia 1930, po ukończeniu Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, mianowany został podporucznikiem pilotem i skierowany do służby w 3 pułku lotniczym. Po przejściu wyższego kursu pilotażu myśliwskiego został przydzielony do 123 eskadry myśliwskiej, której został dowódcą 25 września 1938.
Po wybuchu II wojny światowej 1 września 1939 roku Mieczysław Leonard Olszewski poprowadził swoją eskadrę do walki z jednostkami niemieckimi. W czasie walki został zestrzelony i pilotowany przez niego samolot PZL P-7a rozbił się w okolicach wsi Choszczówka. Pilot poległ w walce. Był pierwszą ofiarą nie tylko polskiego, lecz światowego lotnictwa w II wojnie światowej.
Mieczysław Leonard Olszewski pośmiertnie został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
Położenie grobu

Szczegóły 1
Szczegóły 2

Położenie grobu: kwatera C25, rząd 2, miejsce 12
Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie, mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1934 i wcielony do 34 pułku piechoty w Białej Podlaskiej. Następnie odbył kurs obserwatorów w Centrum Wyszkolenia Lotniczego i został wcielony do 3 pułku lotniczego w Poznaniu. W marcu 1939 był oficerem taktycznym 35 eskadry liniowej.
Uczestniczył w kampanii wrześniowej, był obserwatorem w 32 eskadrze, którą oddano pod dyspozycji dowódcy lotnictwa Armii „Łódź”. 5 września 1939 wchodził w skład załogi, która wystartowała z lotniska w Skotnikach na samolocie PZL.23 Karaś i miała za zadanie dolecieć do Sokolnik. Nad Parzęczewem zostali zaatakowani przez hitlerowskie myśliwce. W trakcie walki Edward Maliszewski został ciężko ranny, przetransportowano go najpierw do szpitala wojskowego w Łodzi, a następnie do Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie, gdzie zmarł 25 września 1939.
Położenie grobu

Szczegóły