SZLAK PAMIĘCI NA POWĄZKACH WOJSKOWYCH
PUNKT 17

Mapka z położeniem miejsc

Batalion "Czata 49"
Szlak Pamięci

Batalion "Czata 49" utworzono z personelu Centrali Zaopatrzenia Terenu (CZT), IV Oddziału Komendy Głównej AK, żołnierzy 27. Wołyńskiej DP AK, oraz cichociemnych oczekujących w stolicy na przydziały. CZT powstała w 1942 roku, jej celem było zaopatrywanie Kedywów Okręgów AK, m.in. na Kresach. Pierwszym dowódcą CZT był ppłk cc. Henryk Krajewski "Trzaska", a od maja 1944 roku - ppłk cc. Tadeusz Runge ps. "Witold". 1 sierpnia 1944 roku batalion przeprowadził koncentrację swoich sił w rejonie ulicy Mareckiego, przedwojennego boiska Skry i na terenie Cmentarza ewangelickiego.
Podczas powstania batalion należał do Zgrupowania "Radosław” i walczył w rejonach:
  • Wola i Muranów - 5 sierpnia batalion przeprowadził nieudany atak w rejonie ul. Płockiej. Następnie walczył w rejonie ul. Karolkowej i Żytniej. 11 sierpnia przeszedł w rejon ruin Muranowa.
  • Stare Miasto - 17 sierpnia batalion wycofał się na Stare Miasto w rejon ul. Franciszkańskiej i Mławskiej. Następnie walczył w obronie szpitala św. Jana Bożego, w nieudanym ataku na Dworzec Gdański i w obronie PWPW. W celu umożliwienia przebicia się do Śródmieścia innym oddziałom pod dowództwem Zbigniewa Ścibora-Rylskiego ps. "Motyl" 120 żołnierzy batalionu przeszło kanałami z pl. Krasińskich i wzięło udział w nieudanym ataku na pl. Bankowy, spod którego następnie powstańcy przeszli do Śródmieścia.
  • Solec (Powiśle) - batalion bronił ul. Rozbrat i Górnośląskiej, a od 13 września linii obronnej wzdłuż ul. Zagórnej i Czerniakowskiej. Z Solca resztki batalionu ewakuowały się kanałami na Mokotów.
  • Mokotów - krótko walczył w rejonie Królikarni, skąd 26 września żołnierze przeszli kanałami do Śródmieścia.
W czasie powstania warszawskiego przez szeregi batalionu przeszło ok. 400 osób, z których zginęło 179, w tym 20 oficerów.
Szczegóły
Henryk Krajewski
Szlak Pamięci
Szlak Pamięci
Kwatera H III, rząd 3, miejsce 23

Henryk Krajewski[a] ps. „Wicher”, „Eryk”, „Bąk”, „Trzaska”, „Leśny” vel Henryk Turowski, Henryk Jezierski, Henryk Rogowski, Wasyl Biszko (ur. 7 lipca 1898 w Waśniewie, zm. 16 grudnia 1989 w Wołominie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, cichociemny, oficer Armii Krajowej.
Od 11 grudnia 1919 dowódca kompanii Batalionu Zapasowego 31 pułku Strzelców Kaniowskich, od 23 kwietnia 1920 dowódca 4. kompanii marszowej. Uczestniczył w walkach z bolszewikami.
29 sierpnia 1939 mianowany dowódcą formowanego Ośrodka Zapasowego 4 Dywizji Piechoty w Rzeszowie, 20 września 1939 z Ośrodkiem przekroczył granicę polsko-węgierską i został internowany w obozie pod Wyszehradem.
W lutym 1940 uciekł z internowania i przez Jugosławię i Włochy przedostał się do Francji, gdzie wstąpił do formowanego tam Wojska Polskiego.
Zrzucony do okupowanej Polski w nocy z 6 na 7 stycznia 1942.
Od lutego 1942 przydzielony jako zastępca szefa Związku Odwetu Komendy Głównej AK płk. Franciszka Niepokólczyckiego.
Od sierpnia 1943 do maja 1944 kierował Centralą Zaopatrzenia Terenu ("Zegar", "Stadion", "Czata"), zaopatrującą jednostki Armii Krajowej w broń, sprzęt, lekarstwa itp. Zorganizował szkołę dywersji o kryptonimie „Zagajnik”. Szkoła ta funkcjonowała do lipca 1944, przeszkolono w niej ok. 1200 żołnierzy Armii Krajowej.
Na przełomie kwietnia i maja 1944 mianowany komendantem Okręgu Polesie AK.
11 grudnia 1944 został aresztowany przez funkcjonariuszy MBP za przynależność do AK, 23 kwietnia 1945 skazany na 10 lat więzienia.
28 lipca 1945 w rejonie stacji kolejowej Bąkowiec został uwolniony z transportu do więzienia we Wronkach, przez żołnierzy Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, z oddziału por. Zygmunta Kęski ps. Świt.
W lutym 1946 zamieszkał we Wrocławiu, gdzie pracował jako kierownik ekspozytury Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Dolnośląskiego. Od 1 marca 1946 kierownik zaopatrzenia Rejonowego Centrum Aprowizacji ZAOD. W styczniu 1970 przeszedł na emeryturę.
Szczegóły
Szlak Pamięci
Położenie grobu - oznaczone strzałką

Tadeusz Runge
Szlak Pamięci
Szlak Pamięci
Kwatera II C28, rząd 19, miejsce 2

Tadeusz Maciej Runge, ps. Witold, Paprocki, Papa, Mirecki, Osa (ur. 22 października 1898 w Brodach, zm. 21 grudnia 1975 w Warszawie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.
Dowodził kompanią kombinowanego batalionu POW, walcząc w obronie Lwowa przed siłami ukraińskimi, podczas której dowodził odcinkiem Bednarówka.
Od stycznia 1919 był dowódca kompanii 24 pułku piechoty. W sierpniu tego roku uczestniczył w I powstaniu śląskim dowodząc odcinkiem Jaworzna. Od listopada 1919 dowódca kompanii 32 pp, a od lipca 1920 dowódca kompanii ciężkich karabinów maszynowych 42 pp podczas wojny polsko-bolszewickiej. Do okupowanej Polski zrzucony w nocy z 9 na 10 kwietnia 1944. Po krótkiej aklimatyzacji przejął kierownictwo Centrali Zaopatrzenia Terenu, pod koniec lipca 1944 przystąpił do formowania batalionu liniowego z podległych mu komórek Centrali i innych przekazanych jednostek. W okresie powstania warszawskiego dowódca batalionu Czata 49 wchodzącego w skład Zgrupowania „Radosław”. Do lipca 1945 prowadził działalność antykomunistyczną w organizacji NIE. Zagrożony aresztowaniem przez UB przedostał się do Czechosłowacji i 5 września dotarł do stacjonującej w Bersenbrück 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, 17 września 1945 został przydzielony do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza. Od 13 marca 1946 do 13 lutego 1947 przebywał w Ośrodku Szkoleniowym Piechoty I Korpusu Polskiego, następnie do września 1948 służył w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po demobilizacji na stałe osiedlił się w Londynie, gdzie podjął pracę portiera w jednej z restauracji. W 1973 powrócił na stałe do Polski i zamieszkał w Warszawie.
Odznaczony m.in.: Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1944)
Szczegóły
Szlak Pamięci
Położenie grobu - oznaczone strzałką


Batalion "Harnaś"
Szlak Pamięci
Projekt Witold Piasecki

Batalion został utworzony 6 sierpnia w trakcie powstania warszawskiego, na bazie dwóch kompanii Batalionu "Gustaw": "Genowefa" i "Grażyna", które pozostały Śródmieściu. Dowódcą batalionu był ppor. rez. Marian Krawczyk "Harnaś". Batalion walczył w rejonie ul. Nowego Światu, Mazowieckiej i Świętokrzyskiej. 23 sierpnia batalion "Harnaś" i kompania por. Jana Piotrowskiego "Lewara" zdobyły gmach Komendy Policji przy Krakowskim Przedmieściu 1.
We wrześniu batalion połączył się z batalionem "Gustaw".
Szczegóły
Marian Krawczyk
Szlak Pamięci
Szlak Pamięci
Kwatera A23, rząd 1, miejsce 26

Marian Krawczyk (ur. 20.08.1910, zm. 3.09.1944), ps. "Harnaś", "2274".
Maturę zdał w 1932 w Gimnazjum im. M. Reja w Kielcach. Służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 4 Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. Jako podporucznik otrzymał przydział do 1 Pułku Strzelców Podhalańskich. Po odbyciu służby wojskowej pracował w więziennictwie.
W kampanii wrześniowej podporucznik w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich 2 Brygady Górskiej. Uciekł z niewoli. Nie zgłosił się do pracy w więziennictwie, ani nie zarejestrował się jako oficer, co było obowiązkiem wobec władz niemieckich.
W czasie okupacji pracował w budownictwie. W 1942 wstąpił do NOW pod pseudonimem „ 2274” „ Harnaś”. Pełnił funkcję d-cy drużyny, plutonu, kompanii.
W momencie rozpoczęcia Powstania dowódca 1 Kompania "Grażyna" w batalionie "Gustaw". 6 sierpnia 1944 otrzymał awans na porucznika. Po odcięciu w Śródmieściu kompani "Grażyna" i kompanii "Genowefa" objął dowództwo utworzonego z nich batalionu "Harnaś". Batalion walczył w rejonie Nowego Światu, Mazowieckiej, Świętokrzyskiej, Komendy Głównej Policji.
Poległ 3 września na barykadzie na Świętokrzyskiej róg Mazowieckiej. Po śmierci awansowany do stopnia kapitana.
Odznaczony Orderem Virtuti Militari 27 sierpnia 1944.
Szczegóły
Szlak Pamięci
Położenie grobu - oznaczone strzałką


Pułk "Jeleń"
Szlak Pamięci

Po zakończeniu kampanii wrześniowej grupy oficerów 7 Pułku Ułanów Lubelskich, stacjonującego w Mińsku Mazowieckim przystąpiły do odtworzenia pułku w konspiracji.
W 1942 roku na bazie "Kompanii 77" powstał, składający się z dwóch szwadronów, 1. dywizjon pułku pod dowództwem por. Lecha Głuchowskiego "Jeżyckiego", działający na terenie Warszawy.
W przeddzień powstania dywizjon składał się ze szwadronu 3. (plutony 1108, 1109 i 1110) i szwadronu 4. (plutony 1111, 1112 i 1119). Stan osobowy dywizjonu wynosił 253 żołnierzy. Na koncentrację o godzinie "W" stawiło się 233.
1 sierpnia dywizjon zaatakował budynek Domu Prasy przy ul. Marszałkowskiej 3/5, siedzibę m.in. drukarni i redakcji "Nowego Kuriera Warszawskiego", oraz dzielnicę policyjną przy Al. Szucha od strony pl. Unii Lubelskiej i ul. Bagateli. Ataki na obu kierunkach załamały się pod ogniem Niemców, dywizjon stracił 56 poległych na łączną liczbę 175 żołnierzy biorących udział w natarciu, a 46 zostało rannych. Nieudane akcje dywizjonu z 1 sierpnia spowodowały koniec jego działania jako wydzielonej jednostki. Pozostali przy życiu żołnierze walczyli w batalionach "Golski" i "Ruczaj", pułku "Baszta" i zgrupowaniu "Kampinos".
Łączne straty podczas powstania wyniosły 125 poległych i 98 rannych.
Szczegóły

Batalion "Kiliński"
Szlak Pamięci
Kwatera przebudowana w 1983 według projektu Barbary Żelaźnickiej. W górnej części pomnika są znaki krzyża, niżej zaś umieszczono szereg tablic z nazwiskami poległych, projektantem był Marian Wieszczak (1970).

Batalion został utworzony w styczniu 1940 roku.
Początkowo nosił nazwę "Vistula", 21 marca 1943 roku przemianowano go na "Batalion im. Jana Kilińskiego". Dowódcą batalionu był rtm. Henryk Roycewicz "Leliwa".
Przed powstaniem batalion został podzielony na dwa zgrupowania:
  • Zgrupowanie IX pod dowództwem rtm. Henryka Roycewicza "Leliwy" - składało się z 1., 2., 3., 6. kompanii, oraz podporządkowanych 41. i 42. kompanii WSOP.
    Oddziały zgrupowania uczestniczyły w zdobyciu wieżowca Prudentialu i opanowaniu pl. Napoleona (dziś Powstańców Warszawy) (1 sierpnia), gmachu Poczty Głównej (2 sierpnia), gmachu PAST-y (20 sierpnia). Od 5 sierpnia samodzielnie prowadziły walki o ten budynek. Żołnierze batalionu "Kiliński" zajęli także pomieszczenia "Café Clubu" (25 sierpnia), biorąc do niewoli 12 jeńców, oraz zdobywając broń i amunicję. Po wykonaniu zadań wyjściowych, dowódca obwodu skierował 2 oraz 3 kompanię do utrzymania linii obrony wzdłuż ul. Świętokrzyskiej, Nowego Światu, Wareckiej, Al. Jerozolimskich, Brackiej, Marszałkowskiej oraz Złotej. Kompanie 1, 6 i 9 obsadziły rejon ul. Bagno, Królewskiej, Marszałkowskiej, Granicznej, Grzybowskiej i Dzielnej. Po zdobyciu PAST-y, oddziały brały udział we wsparciu przebicia się oddziałów ze Starego Miasta. Po 31 sierpnia oddziały przeszły do odwodu. W pierwszych tygodniach września batalion przeszedł na odcinek Powiśla w rejonie ul. Nowego Światu.
  • Zgrupowanie X pod dowództwem por. Leona Gajdowskiego "Ostoi", w skład którego wchodziły 4., 5. i 7. kompania oraz podporządkowane mu 43. i 44. kompanie WSOP.
    Zgrupowanie walczyło 1 sierpnia o zdobycie szkoły przy ul. Żelaznej 88 i szpital św. Zofii. Po niemieckim ataku na Wolę 5 sierpnia, oddziały cofnęły się na linie obrony wzdłuż ul. Wroniej, Towarowej, Ogrodowej i Chłodnej, gdzie zgrupowanie się rozpadło. Od 12 sierpnia, 7 kompania, 41 kompania WSOP oraz pluton z 4 kompanii weszły w skład nowego batalionu szturmowego "Rum".
    Część 4 kompanii "Watra" (plutony 169 i 170) – 6 sierpnia wycofała się na Stare Miasto, gdzie wzięła udział w walkach jako kompania "Osa", a po przejściu do Śródmieścia weszła w skład batalionu "Stefan".
15 września, dokonano reorganizacji batalionu i z dotychczasowych żołnierzy 2, 3, 5 i 6 kompanii utworzono zbiorczą kompanię "Kiliński". Kompania ta weszła w skład batalionu osłonowego (asystencyjnego), który od 3 do 9 października 1944 roku pełnił funkcje porządkowe w Warszawie na mocy układu kapitulacyjnego.
8 kompania (Oddział "Kolegium C") została podporządkowana bezpośrednio dowódcy obwodu. Kompanie 1, 4, 7 i 9 zostały odkomenderowane do innych zgrupowań (Batalion "Rum").
Szczegóły
Henryk Roycewicz
Szlak Pamięci
Szlak Pamięci
Kwatera B24, rząd 3, miejsce 10a

Henryk Leliwa-Roycewicz (ur. 30 lipca 1898 w Janopolu, zm. 18 czerwca 1990 w Warszawie) – major kawalerii Wojska Polskiego, medalista olimpijski w jeździectwie, dowódca batalionu „Kiliński“ podczas powstania warszawskiego, pułkownik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie 1936 w drużynowym WKKW zdobył srebrny medal, w konkursie indywidualnym Leliwa zajął 15. miejsce.
W kampanii wrześniowej 1939 r., w stopniu rotmistrza, dowodził 2 szwadronem 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Został ranny podczas walk z Armią Czerwoną.
Od listopada 1943 do końca powstania warszawskiego dowódca batalionu „Kiliński”. Największym sukcesem batalionu było zdobycie budynku PAST-y przy ul. Zielnej.
W styczniu 1949 został aresztowany przez UB pod zarzutem nielegalnej działalności w AK i skazany przez sąd na sześć lat więzienia. W kwietniu 1954 wyszedł z więzienia, a 20 lipca 1957 został oczyszczony od ciążących na nim zarzutów.
Do 1960 był trenerem w warszawskim klubie jeździeckim, do 1968 rzeczoznawcą koni w „Polcargo”, do 1972 trenerem jeździeckim w Legii.
W 1990 został mianowany pułkownikiem Wojska Polskiego.
Odznaczony m.in.: Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (dwukrotnie: za kampanię wrześniową 1939 i 2 października 1944), Krzyż Walecznych (trzykrotnie).
Szczegóły
Szlak Pamięci
Położenie grobu - oznaczone strzałką


Zgrupowanie "Krybar"
Szlak Pamięci

Zgrupowanie zostało utworzone na mocy rozkazu komendanta Rejonu I Obwodu Śródmieście AK 5 sierpnia, z połączenia części dotychczasowych III oraz VIII Zgrupowania oraz oddziału WSOP "Elektrownia".
Dowództwo objął kpt. Cyprian Odorkiewicz "Krybar".
Zgrupowanie walczyło na terenie Powiśla. Sukcesem zakończył się atak na Elektrownię Warszawską. Nie udało się zdobycie silnie ufortyfikowanych budynków Uniwersytetu Warszawskiego, w ataku brał udział samochód pancerny "Kubuś" i transporter opancerzony "Szary Wilk".
Od 3 września grupa wzmocniona oddziałami ze Starego Miasta otrzymała nazwę Grupa "Powiśle", której dowództwo objął mjr Stanisław Błaszczak "Róg". Z powodu zmasowanych ataków oddziały zgrupowania zmuszone były wycofywać się ul. Foksal na drugą stronę ul. Nowego Światu.
6 września po upadku Powiśla zgrupowanie zostało rozwiązane. Żołnierze uczestniczyli w obronie na odcinku Nowy Świat, Warecka, Poczta Główna. Pozycje te zajmowano do 2 października.
Szczegóły