SZLAK PAMIĘCI NA POWĄZKACH WOJSKOWYCH
PUNKT 21

Mapka z położeniem miejsc

Groby żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
Powazki Wojskowe
Powazki Wojskowe
Pomnik Bitwy Warszawskiej

Groby znajdują się w ośmiu kwaterach: 7A, 7B, 9A, 9B, 11A, 11B, 13A, 13B.
  • W dwóch pierwszych pochowanych zostało łącznie około 600 żołnierzy Wojska Polskiego, w tym 9 oficerów.
  • 14 oficerów spoczywa razem ze swoimi żołnierzami, którzy zginęli w latach 1919-1920, są pochowani w kwaterze 9A. Pochowany tu został między innymi Antoni Kaczyński, generał dywizji Wojska Polskiego, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej szef Departamentu Artylerii i Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych.
  • Kwatera 9B to kolejnych blisko 300 miejsc spoczynku polskich żołnierzy zmarłych i poległych pomiędzy 1919 a 1920 rokiem.
  • Największa liczba żołnierzy, którzy zginęli w 1920 roku, pochowana została w kwaterach 11A i 11B. Obok grobów ponad 700 obrońców narodu znajduje się również kilka innych grobów, w tym żołnierzy powstania warszawskiego.
  • W kwaterze 11A pochowani zostali płk Walery Sławek ps. "Gustaw", polityk, premier i marszałek Sejmu RP oraz generał brygady Józef Trzemeski, odznaczony Orderem Virtuti Militari i francuską Legią Honorową.
  • Kwatery 13A i 13B, to miejsce spoczynku blisko 500 żołnierzy wojny polsko-bolszewickiej. Po drugiej stronie Alei Zasłużonych naprzeciwko kwatery 1920 roku znajduje się także kilkanaście grobów z tego okresu w kwaterze 14A.
Na rozległej przestrzeni pochowano ok. 3 tys. żołnierzy, którzy stracili życie podczas wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1920. Prawie połowa z nich to uczestnicy Bitwy Warszawskiej z 15 sierpnia 1920 roku. Prace zostały zakończone przed kolejną rocznicą zwycięskiej wojny polsko–bolszewickiej 1920 roku.
Cmentarz powstał w 1912 roku, na rozkaz władz carskich, dla żołnierzy i urzędników garnizonu. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nekropolia została przejęta przez Kurię Polową Wojska Polskiego i po trzech latach, dzięki staraniom generała brygady Mieczysława Poniatowskiego, uzyskała miano cmentarza wojskowego ze wszystkimi uprawnieniami, ale i obostrzeniami.
Jedną z pierwszych decyzji, podjętą przez powołaną specjalnie komisję połączonych dwóch resortów: Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Spraw Wojskowych, było przeprowadzenie ekshumacji, a także przeniesienie na Powązki szczątków żołnierzy poległych na polu walki, jak również zmarłych w stołecznych szpitalach wskutek zadanych im ran pomiędzy 1918 a 1920 rokiem, w tym żołnierzy toczonej w dniach 13-15 sierpnia 1920 roku Bitwy Warszawskiej. Utworzono dla nich wielką wspólną kwaterę.
Już 1 listopada 1929 roku na Powązkach Wojskowych odsłonięto Pomnik Orląt Polskich na cześć poległych uczestników wojny 1920 roku.
Tuż przed wybuchem II wojny światowej po raz pierwszy kwatery wyremontowano. Wyrównano wówczas położenie grobów, tworząc namiastki alejek. Dodatkowo każdy z nich zyskał identyczny betonowy krzyż.
Wojna polsko-bolszewicka
Wojna rpolsko-bolszewicka ozpoczęła się 14 lutego 1919 roku, starciem koło miasteczka Mosty niedaleko Szczuczyna, gdzie wysunięte poza wycofujące się jednostki niemieckie oddziały wojska polskiego powstrzymały dalszy marsz na zachód w ramach operacji "Cel Wisła" oddziałów Frontu Zachodniego Armii Czerwonej.
16 kwietnia 1919 roku wojska polskie rozpoczęły ofensywę i zajęły Wilno. W dniach 25 kwietnia – 8 maja rozpoczęła się ofensywa wojsk polskich i ukraińskich na Ukrainie, zdobyto Kijów. W czerwcu i lipcu 1920 roku Armia Czerwona przełamała front najpierw na Ukrainie a następnie na Białorusi i rozpoczęła marsz na Warszawę.
15 sierpnia 1920 roku odbyła się zwycięska dla Polaków Bitwa Warszawska, która zadecydowała o zwycięstwie w całej wojnie. Dalsza część tej wojny to już tylko zwycięstwa polskie. Po zwycięskiej dla strony polskiej bitwie niemeńskiej, 12 października 1920 roku Wojsko Polskie ponownie wkroczyło do Mińska. 18 października 1920 roku weszło w życie zawieszenie broni. 18 marca 1921 roku w Rydze podpisany został traktat pokojowy, który wytyczył granicę polsko-sowiecką i do agresji ZSRS na Polskę regulował stosunki pomiędzy II Rzecząpospolitą a RFSRR, a później ZSRS.
Szczegóły 1
Szczegóły 2
Szczegóły 3

Na cmentarzu znajdują się groby m.in. następujących osób poległych w wojnie polsko bolszewickiej:

Kwatera A11
Szlak Pamięci
A - Władysław Lubański B - Bronisław Cichoński
Kwatera A13
Szlak Pamięci
C - Jan Hybel Jan D - Walerian Zamiara

Bronisław Lubański
Szlak Pamięci
Powazki Stare
Położenie grobu: kwatera A11, rząd 4, miejsce 16

Bronisław Lubański (ur. 10 kwietnia 1901 we wsi Wołosówka, powiat Żytomierz, zm. 2 sierpnia 1920 w Platerowie k. Siedlec) – podporucznik Wojsk Aeronautycznych II RP, uczestnik powstania wielkopolskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Został śmiertelnie ranny odłamkiem granatu artyleryjskiego, gdy prowadził natarcie batalionu z Rzewuszek na Bindugi.
Szczegóły

Władysław Ciechoński
Szlak Pamięci
Powazki Stare
Położenie grobu: kwatera A11, rząd 7, miejsce 28

Władysław Ciechoński (ur. 4 marca 1898 w Bychawie, zm. 12 sierpnia 1920 w Tłuszczu) – podchorąży obserwator Wojska Polskiego II RP, 16 eskadra wywiadowcza, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Szczegóły 1
Szczegóły 2

Jan Hubel
Szlak Pamięci
Powazki Stare
Położenie grobu: kwatera A13, rząd 2, miejsce 6

Jan Marian Hubel (ur. 24 sierpnia 1895 we Lwowie, zm. 9 września 1920 w Warszawie) – kapitan artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
12 sierpnia 1920 roku razem z podporucznikiem pilotem Franciszkiem Rudnickim wziął udział w akcji przeciw bolszewikom pod Tłuszczem koło Warszawy. W czasie wykonywania zadania obaj zostali ranni. Ciechoński zmarł z ran w czasie lotu powrotnego.
Szczegóły

Walerian Zamiara
Szlak Pamięci
Powazki Stare
Położenie grobu: kwatera A13, rząd 3, miejsce 14

Walerian Zamiara (ur. 25 listopada 1902 w Poznaniu, zm. 14 września 1920 w Warszawie) – kapral piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Szczegóły



Symboliczny grób generała gen. Augusta Emila Fieldorfa
Powazki Wojskowe
Powazki Wojskowe
Położenie grobu: kwatera A14, rząd 4, miejsce 4

August Emil Fieldorf, ps. "Nil" (ur. 20 marca 1895 roku w Krakowie, zm. 24 lutego 1953 roku w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, organizator i dowódca Kedywu Armii Krajowej, zastępca Komendanta Głównego AK. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.
Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej jako dowódca plutonu i kompanii oraz w kampanii wrześniowej jako dowódca 51 Pułku Strzelców Kresowych.
Po kapitulacji przedostał się na zachód, gdzie został wyznaczony przez władze polskie na pierwszego emisariusza Rządu i Naczelnego Wodza do kraju.
W listopadzie 1942 roku został mianowany dowódcą Kedywu KG AK. Służbę na tym stanowisku pełnił do lutego 1944 roku.
W kwietniu 1944 roku powierzono mu zadanie stworzenia i kierowania głęboko zakonspirowanej organizacji "Niepodległość" o kryptonimie "NIE", kadrowego odłamu Armii Krajowej przygotowanego do działań w warunkach okupacji sowieckiej.
Na krótko przed upadkiem powstania warszawskiego, rozkazem Naczelnego Wodza Kazimierza Sosnkowskiego z 28 września 1944 roku awansowany na stopień generała brygady. W październiku 1944 roku został zastępcą dowódcy Armii Krajowej, gen. Leopolda Okulickiego i zajmował to stanowisko do 19 stycznia 1945 roku.
7 marca 1945 roku został aresztowany przez NKWD w Milanówku pod fałszywym nazwiskiem Walenty Gdanicki i jako nierozpoznany został wywieziony do obozu pracy na Uralu, do Polski wrócił w październiku 1947 roku. Nie powrócił już do pracy konspiracyjnej.
W odpowiedzi na obietnicę amnestii w lutym 1948 roku zgłosił się do Rejonowej Komendy Uzupełnień w Łodzi i ujawnił się, podając prawdziwe imię i nazwisko oraz stopień generała brygady. Z dokumentem potwierdzającym przebieg służby wojskowej 10 listopada 1950 roku stawił się w Rejonowej Komendzie Uzupełnień w Łodzi.
Po wyjściu z siedziby RKU został aresztowany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, przewieziony do Warszawy i osadzony w areszcie śledczym przy ul. Koszykowej. Później przewieziony do więzienia mokotowskiego przy ul. Rakowieckiej 37. Pomimo tortur Fieldorf odmówił współpracy z MBP.
Po sfingowanym procesie, został 16 kwietnia 1952 roku skazany na karę śmierci przez powieszenie za m.in. wydawanie rozkazów zwalczania partyzantki radzieckiej i "lewicowych podziemnych grup niepodległościowych" oraz "obywateli narodowości żydowskiej na terenie woj. białostockiego, nowogródzkiego i lubelskiego".
Prośba rodziny o ułaskawienie została odrzucona. Wyrok wykonano 24 lutego 1953 roku o godz. 15.00 w więzieniu Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej.
Szczegóły
Powazki Wojskowe