Stanisław Wroński
D4-1-1/2
Położenie grobu oznaczone strzałką
Stanisław Wroński (ur. 17 czerwca 1916 w Sielcu w rodzinie robotniczej, zm. 13 listopada 2003 w Warszawie) – nauczyciel, polski historyk, działacz komunistyczny i państwowy.
Od 1928 r. działał w nielegalnej lewicowej organizacji „Pionier”, od 1930 r. — w Komunistycznym Związku Młodzieży Polskiej na terenie Zagłębia Dąbrowskiego i Śląska. Wielokrotnie w latach 1934— 1939 represjonowany przez władze sanacyjne.
Od 1939 r. uczestnik antyhitlerowskiego ruchu oporu na terenie GG, a od 1942 r. na terenie Polesia i Wołynia.
Najpierw pod pseudonimem „Krok” działał w grupie podziemnej na stacji kolejowej Kowel z ramienia oddziału Józefa Sobiesiaka ps. „Maks”, brał udział w kilku akcjach dywersyjnych. Między innymi w sierpniu 1943 r. wraz z Piotrem Klimaszewskim doczepił pięć min magnetycznych z opóźnionym zapłonem d» cystern z materiałami pędnymi, powodując na szlaku pożar pociągu zdążającego na front wschodni.
Na przełomie lat 1943—1944 wstąpił do radzieckiego oddziału (potem zgrupowania partyzanckiego im. Aleksandra Newskiego, dowódca mjr Wiktor Karasiow), w którym najpierw dowodził zwiadem, a później pełnił obowiązki zastępcy dowódcy d/s rozpoznania podczas dalekiego rajdu z Ukrainy Zachodniej poprzez okupowane ziemie polskie do Słowacji.
Uczestniczył w bitwach partyzanckich na Lubelszczyźnie (m.in. w lasach janowskich, lipskich i w Puszczy Solskiej, a także na ziemiach słowackich.
W latach 1946–1949 sekretarz generalny Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Ukończył studia w Szkole Partyjnej przy KC PZPR (1951), w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR (1953) oraz na Uniwersytecie Warszawskim (1957).
W latach 1957–1963 pracownik naukowy Polskiej Akademii Nauk oraz Wojskowego Instytutu Historycznego.
W latach 1963–1971 prezes i redaktor naczelny Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza”.
W latach 1971–1974 minister kultury i sztuki, w 1974 minister bez teki (od lutego do czerwca). W latach 1974–1985 członek Rady Państwa.
W latach 1969–1985 poseł na Sejm PRL V, VI, VII i VIII kadencji.
W latach 1972–1980 prezes Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, w latach 1980–1987 przewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Odznaczony m.in. Orderem Budowniczych Polski Ludowej, Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.
Współautor książek:
- Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa Polska t. I Polska 1944-1955, Warszawa 1966
- Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa t. II Polska 1956-1965, Warszawa 1966
- Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa Polacy Żydzi 1939-1945, Warszawa 1971.
Opisał także udział Polaków w Słowackim Powstaniu Narodowym w artykule Z działalności bojowej zgrupowania partyzanckiego im. Aleksandra Newskiego w Słowacji oraz w zredagowanym zbiorowym tomie Polsko-czechosłowackie braterstwo broni w drugiej wojnie światowej 1939 - 1945, wydanym przez Ministerstwo Obrony Narodowej.
W 1998 roku został pozbawiony uprawnień kombatanckich przez kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jacka Taylora z motywacją, że radzieckie ugrupowania partyzanckie stanowiły „organa represji ZSRR”. Decyzję tą po raz pierwszy uchylił w czerwcu 1999 roku Naczelny Sąd Administracyjny, a w 2001 roku po raz drugi.
W pogrzebie „Kroka” na Powązkach Wojskowych udział wzięła delegacja Ambasady Słowacji w Polsce, a także m.in. Wojciech Siemion i prof. Andrzej Werblan.
Jego imieniem była nazwana ulica w Warszawie w dzielnicy Wesoła. Decyzją Wojewody Mazowieckiego Zdzisława Sipiery z dnia 9 listopada 2017 r. została zmieniona nazwa ze Stanisława Wrońskiego na Anny Walentynowicz. Decyzją Prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego w 2019 roku ulicy przywrócono pierwotną nazwę.
Zdjecia
Zdjęcia Stanisława Wrońskiego dostępne są w archiwum Polskiej Agencji Prasowej pod adresem: https://fotobaza.pap.pl/fotoweb/Grid.fwx
Aby je znaleźć należy podać na w/w stronie w Szukaj "Stanisław Wroński" i wyświetlać wybierane przez wskazanie myszą lub przez kliknięcie.
Zgodnie z regulaminem możliwe jest pobranie tylko jednej kopii danego zdjęcia ze znakiem wodnym z zobowiązaniem do jej zniszczenia najpóźniej po upływie 30 dni od dnia pobrania.
W szczególności dostępne są zdjęcia:
- pap_19691120_0BU.jpg
Dni Książki Człowiek - Świat - Polityka w Rzeszowie
21 listopada 1969 roku
Przemawia Stanisław Wroński prezes spółdzielni wydawniczej "Książka i Wiedza"
- pap_19720502_001.jpg
Spotkanie I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z środowiskami twórczymi w przeddzień tradycyjnych Dni Oświaty
2 maja 1972 roku
pierwszy z lewej Minister Kultury i Sztuki Stanisław Wroński
- pap_19790607_07X.jpg
I pielgrzymka do Polski papieża Jana Pawła II
Wizyta w byłym niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka)
7 czerwca 1979 roku
Drugi z prawej członek Rady Państwa Stanisław Wroński
- pap_19831200_00U.jpg
Podpisanie umowy pomiędzy Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Radzieckiej - TPPR a Towarzystwem Przyjaźni Radziecko-Polskiej - TPRP w sprawie Komisji Braterstwa Broni Zarządu Głównego TPPR
grudzień 1983 rok
Pierwszy z lewej prezes Zarządu Głównego TPPR Stanisław Wroński
Piśmiennictwo:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Wro%C5%84ski_(polityk)
- Mieczysław Juchniewicz, Polacy w Radzieckim Ruchu podziemnym i Partyzanckim 1941-1944
- http://www.archiwumpz.iz.poznan.pl/Content/3671/C_II_472-C_II_473BP-1964_4-83.pdf
- https://lustronauki.wordpress.com/2009/10/14/stanislaw-wronski/
- http://edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2017/10119/akt.pdf
- https://warszawa.tvp.pl/41638359/rafal-trzaskowski-zmienia-zdanie-ws-dekomunizacji-ulic
D4-1-1/2
Położenie grobu oznaczone strzałką
Od 1928 r. działał w nielegalnej lewicowej organizacji „Pionier”, od 1930 r. — w Komunistycznym Związku Młodzieży Polskiej na terenie Zagłębia Dąbrowskiego i Śląska. Wielokrotnie w latach 1934— 1939 represjonowany przez władze sanacyjne.
Od 1939 r. uczestnik antyhitlerowskiego ruchu oporu na terenie GG, a od 1942 r. na terenie Polesia i Wołynia.
Najpierw pod pseudonimem „Krok” działał w grupie podziemnej na stacji kolejowej Kowel z ramienia oddziału Józefa Sobiesiaka ps. „Maks”, brał udział w kilku akcjach dywersyjnych. Między innymi w sierpniu 1943 r. wraz z Piotrem Klimaszewskim doczepił pięć min magnetycznych z opóźnionym zapłonem d» cystern z materiałami pędnymi, powodując na szlaku pożar pociągu zdążającego na front wschodni.
Na przełomie lat 1943—1944 wstąpił do radzieckiego oddziału (potem zgrupowania partyzanckiego im. Aleksandra Newskiego, dowódca mjr Wiktor Karasiow), w którym najpierw dowodził zwiadem, a później pełnił obowiązki zastępcy dowódcy d/s rozpoznania podczas dalekiego rajdu z Ukrainy Zachodniej poprzez okupowane ziemie polskie do Słowacji.
Uczestniczył w bitwach partyzanckich na Lubelszczyźnie (m.in. w lasach janowskich, lipskich i w Puszczy Solskiej, a także na ziemiach słowackich.
W latach 1946–1949 sekretarz generalny Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Ukończył studia w Szkole Partyjnej przy KC PZPR (1951), w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR (1953) oraz na Uniwersytecie Warszawskim (1957).
W latach 1957–1963 pracownik naukowy Polskiej Akademii Nauk oraz Wojskowego Instytutu Historycznego.
W latach 1963–1971 prezes i redaktor naczelny Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza”.
W latach 1971–1974 minister kultury i sztuki, w 1974 minister bez teki (od lutego do czerwca). W latach 1974–1985 członek Rady Państwa.
W latach 1969–1985 poseł na Sejm PRL V, VI, VII i VIII kadencji.
W latach 1972–1980 prezes Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, w latach 1980–1987 przewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Odznaczony m.in. Orderem Budowniczych Polski Ludowej, Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.
Współautor książek:
- Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa Polska t. I Polska 1944-1955, Warszawa 1966
- Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa t. II Polska 1956-1965, Warszawa 1966
- Stanisław Wroński, Maria Zwolakowa Polacy Żydzi 1939-1945, Warszawa 1971.
Opisał także udział Polaków w Słowackim Powstaniu Narodowym w artykule Z działalności bojowej zgrupowania partyzanckiego im. Aleksandra Newskiego w Słowacji oraz w zredagowanym zbiorowym tomie Polsko-czechosłowackie braterstwo broni w drugiej wojnie światowej 1939 - 1945, wydanym przez Ministerstwo Obrony Narodowej.
W 1998 roku został pozbawiony uprawnień kombatanckich przez kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jacka Taylora z motywacją, że radzieckie ugrupowania partyzanckie stanowiły „organa represji ZSRR”. Decyzję tą po raz pierwszy uchylił w czerwcu 1999 roku Naczelny Sąd Administracyjny, a w 2001 roku po raz drugi.
W pogrzebie „Kroka” na Powązkach Wojskowych udział wzięła delegacja Ambasady Słowacji w Polsce, a także m.in. Wojciech Siemion i prof. Andrzej Werblan.
Jego imieniem była nazwana ulica w Warszawie w dzielnicy Wesoła. Decyzją Wojewody Mazowieckiego Zdzisława Sipiery z dnia 9 listopada 2017 r. została zmieniona nazwa ze Stanisława Wrońskiego na Anny Walentynowicz. Decyzją Prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego w 2019 roku ulicy przywrócono pierwotną nazwę.
Zdjecia
Zdjęcia Stanisława Wrońskiego dostępne są w archiwum Polskiej Agencji Prasowej pod adresem: https://fotobaza.pap.pl/fotoweb/Grid.fwx
Aby je znaleźć należy podać na w/w stronie w Szukaj "Stanisław Wroński" i wyświetlać wybierane przez wskazanie myszą lub przez kliknięcie.
Zgodnie z regulaminem możliwe jest pobranie tylko jednej kopii danego zdjęcia ze znakiem wodnym z zobowiązaniem do jej zniszczenia najpóźniej po upływie 30 dni od dnia pobrania.
W szczególności dostępne są zdjęcia:
- pap_19691120_0BU.jpg
Dni Książki Człowiek - Świat - Polityka w Rzeszowie
21 listopada 1969 roku
Przemawia Stanisław Wroński prezes spółdzielni wydawniczej "Książka i Wiedza" - pap_19720502_001.jpg
Spotkanie I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z środowiskami twórczymi w przeddzień tradycyjnych Dni Oświaty
2 maja 1972 roku
pierwszy z lewej Minister Kultury i Sztuki Stanisław Wroński - pap_19790607_07X.jpg
I pielgrzymka do Polski papieża Jana Pawła II
Wizyta w byłym niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka)
7 czerwca 1979 roku
Drugi z prawej członek Rady Państwa Stanisław Wroński - pap_19831200_00U.jpg
Podpisanie umowy pomiędzy Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Radzieckiej - TPPR a Towarzystwem Przyjaźni Radziecko-Polskiej - TPRP w sprawie Komisji Braterstwa Broni Zarządu Głównego TPPR
grudzień 1983 rok
Pierwszy z lewej prezes Zarządu Głównego TPPR Stanisław Wroński
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Wro%C5%84ski_(polityk)
- Mieczysław Juchniewicz, Polacy w Radzieckim Ruchu podziemnym i Partyzanckim 1941-1944
- http://www.archiwumpz.iz.poznan.pl/Content/3671/C_II_472-C_II_473BP-1964_4-83.pdf
- https://lustronauki.wordpress.com/2009/10/14/stanislaw-wronski/
- http://edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2017/10119/akt.pdf
- https://warszawa.tvp.pl/41638359/rafal-trzaskowski-zmienia-zdanie-ws-dekomunizacji-ulic