Szlak Pamięci - Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Pytanie 1. Która z informacji dot. Władysława Gomułki (ur. 6 lutego 1905 w Białobrzegach Franciszkańskich, zm. 1 września 1982 w Konstancinie) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• 21 października 1956 roku został wybrany na I sekretarza PZPR. W okresie pełnienia tej funkcji nie dowierzał aparatowi bezpieczeństwa i zachowywał w stosunku do niego dystans. Jako fundament swojej polityki rolnej ogłosił niestosowanie przemocy dla dokonywania zmian w stosunkach rolnych. Był aktywnym orędownikiem interwencji zbrojnej państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968.
• W 1945 r. podczas pobytu w Moskwie interweniował u Stalina w związku z aresztowaniem przez władze radzieckie podziemnego kierownictwa obozu londyńskiego w Polsce (gen. Okulicki i inni).
• Doprowadził do podpisania 7 grudnia 1972 układu PRL-RFN m.in. gwarantującym granicę zachodnią Polski.

---

Pytanie 2. Która z informacji dot. Mariana Spychalskiego (ur. 6 grudnia 1906 w Łodzi, zm. 7 czerwca 1980 w Warszawie) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• Z wykształcenia i praktyki inżynier architekt. W okresie międzywojennym zrealizował wiele projektów, m.in. korty Legii w Warszawie oraz trasę położoną ponad kilometr od Al. Jerozolimskich, dzisiejsza Trasa Łazienkowska.
• Od 1943 działał w Polskiej Partii Robotniczej, był dowódcą Gwardii Ludowej.
• W latach 1968–1970 przewodniczący Rady Państwa. Został odsunięty od polityki razem z ekipą Władysława Gomułki, co było następstwem wydarzeń na Wybrzeżu w grudniu 1970.

---

Pytanie 3. Która z informacji dot. Aleksandra Zawadzkiego (ur. 16 grudnia 1899 w Ksawerze, zm. 7 sierpnia 1964 w Warszawie) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• W 1935 roku został kierownikiem Centralnego Wydziału Wojskowego KC Komunistycznej Partii Polski. Wydział ten zajmował się działalnością wywiadowczą, agitacyjną i werbunkową w Wojsku Polskim. Po aresztowaniu został skazany na karę 15 lat pozbawienia wolności.
• 22 lipca 1944 roku mianowany zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego. 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem Rządu Tymczasowego na województwo śląskie. W sierpniu 1945 jego interwencja u marsz. Konstantego Rokossowskiego doprowadziła do uwolnienia 12 tys. Górnoślązaków przetrzymywanych na terenie dawnego obozu Auschwitz przed wywózką na wschód w głąb ZSRR.
• W latach 1949–1950 członek Rady Państwa, następnie od 20 listopada 1952 jej przewodniczący. Funkcję tę sprawował do swojej śmierci. 6 marca 1953 stanął na czele Ogólnonarodowego Komitetu Uczczenia Pamięci Józefa Stalina. W tym okresie nie skorzystał z prawa łaski wobec skazanego na śmierć płk. Franciszka Skibińskiego.

---

Pytanie 4. Która z informacji dot. Michała Rola-Żymierskiego (ur. 4 września 1890 w Krakowie, zm. 15 października 1989 w Warszawie) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• Podczas I wojny światowej w Legionach Polskich, w marcu 1919 mianowany dowódcą Ciechanowskiego Okręgu Wojskowego, w latach 1919–1920 uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie objął odcinek frontu nad Berezyną pod Borysowem.
• 1 stycznia 1944 mianowany naczelnym dowódcą Armii Ludowej pod pseudonimem „Rola”. Od 21 lipca 1944 generał broni (z pominięciem stopnia generała dywizji) i Naczelny Dowódca Wojska Polskiego, 3 maja 1945 nadano mu stopień marszałka Polski. Sprzeciwiał się sowietyzacji polskiego wojska. W większości przypadków wyroki śmierci wydane przez sądy wojskowe z przyczyn politycznych Żymierski zmieniał na karę więzienia. Osobiście zatwierdzał liczne wyroki śmierci na przedwojennych oficerów Wojska Polskiego, którzy zostali osądzeni przez sądy komunistyczne.
• W 1949 zrezygnował z funkcji ministra obrony narodowej. Nie był aresztowany z powodów politycznych w ramach czystek stalinowskich.

---

Pytanie 5. Która z informacji dot. Bolesława Bieruta (ur. 18 kwietnia 1892 w Rurach Brygidkowskich, zm. 12 marca 1956 w Moskwie) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• Zmarł 12 marca 1956 w Moskwie o godz. 21:30), gdzie był gościem XX Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (14–25 lutego 1956). Gdy ciało Bieruta sprowadzono do Polski, krążyło powiedzenie: „Wyjechał w futerku, wrócił w pudełku”.
• Od 20 listopada 1952 do 18 marca 1954 był prezesem Rady Ministrów (faktycznie kierował Radą Ministrów nieformalnie od 1950). Sprawując władzę, był realizatorem interesów ZSRR wobec Polski i kierował procesem sowietyzacji. Był bezpośrednio odpowiedzialny (jako przewodniczący Komisji Bezpieczeństwa KC PZPR – od 1949, aż do śmierci w 1956) za terror i prześladowania polskich działaczy niepodległościowych, osobiście nadzorując śledztwa przeciwko żołnierzom Armii Krajowej i Wojska Polskiego, a także proponując i zatwierdzając wyroki – według niepełnych danych w czasie jego rządów stracono 2500 osób.
• 5 lutego 1946 został wybrany przez Sejm Ustawodawczy (ukonstytuowany w wyniku sfałszowanych wyborów) na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

---

Pytanie 6. Która z informacji dot. Józefa Cyrankiewicza (ur. 23 kwietnia 1911 w Tarnowie, zm. 20 stycznia 1989 w Warszawie) nie jest prawdziwa

Odpowiedzi: Podpowiedź

• 23 grudnia 1970 zrezygnował ze stanowiska premiera, został mianowany przewodniczącym Rady Państwa, którym był do 1976 roku.
• Jako podporucznik rezerwy WP wziął udział w wojnie obronnej w 1939. W czasie II wojny światowej był jednym z czołowych działaczy PPS-WRN, należał do Związku Walki Zbrojnej. Od 4 września 1942 był więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer obozowy 62933. Tam należał do ścisłego kierownictwa konspiracji. W styczniu 1945 przeszedł w marszu śmierci do stacji kolejowej Loslau (Wodzisław Śląski), skąd skierowano go do KL Mauthausen, gdzie jako kancelista doczekał wyzwolenia przez wojska amerykańskie.
• Po wojnie będąc członkiem rządu nie zareagował na prośbę o ułaskawienie Witolda Pileckiego, którą skierowała do niego żona Pileckiego, Maria w 1948. W czasie wydarzeń Czerwca 1956 opowiedział się przeciwko robotnikom i nakazał oddziałom Wojska Polskiego oraz Korpusowi Bezpieczeństwa Wewnętrznego brutalnie stłumić powstanie robotnicze w Poznaniu. W czasie kryzysu politycznego Marca 1968 wystąpił ostro przeciwko protestującym studentom. Podczas protestów robotniczych Grudnia 1970 zaakceptował decyzję Gomułki o strzelaniu do robotników i przyjął ją do realizacji jako premier rządu.

---

Pytanie 7. Która z informacji dot. Grzegorza Korczyńskiego (ur. 17 czerwca 1915 w Brzezinach, zm. 22 października 1971 w Algierze) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• W sierpniu 1942 przerzucony z Francji do Polski wraz z grupą Dąbrowszczaków przez dowódcę Gwardii Ludowej Bolesława Mołojca. Dowódca oddziału GL im. Tadeusza Kościuszki. Między listopadem 1942 a lutym 1943 w powiecie kraśnickim jego oddział zamordował w celach rabunkowych koło 100 Żydów (głównie kobiet i dzieci).
• Aresztowany 21 maja 1950 przez grupę operacyjną Biura Specjalnego MBP i po 4 latach śledztwa oskarżony i skazany w dniu 22 maja 1954 na karę śmierci m.in. za mordy na ludności polskiej i żydowskiej. Po ułaskawieniu wiceminister obrony narodowej w latach 1965–1971. Od 1965 główny inspektor obrony terytorialnej, od 1968 w stopniu generała broni. Był jedną z niewielu osób, które publicznie, w obecności Władysława Gomułki, pozwalały sobie na polemikę i krytykę jego posunięć.
• Brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii po stronie republikańskiej w XIII Brygadzie im. Jarosława Dąbrowskiego wchodzącej w skład Brygad Międzynarodowych. W 1940 kierował Centralną Techniką Partyjną, a potem Pomocą Ludową, w polskiej sekcji Francuskiej Partii Komunistycznej. Redagował też jej organ „Solidarność”. W 1942 kierował dywersją i sabotażem w okręgu paryskim.

---

Pytanie 8. Która z informacji dot. Juliana Marchlewskiego (ur. 17 maja 1866 we Włocławku, zm. 22 marca 1925 w Bogliasco) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• W 1919 współtwórca Kominternu (Międzynarodówki Komunistycznej), 1920 postawiony przez Lenina na czele Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku.
• Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w składzie Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Stanisława Szeptyckiego.
• W czerwcu 1902 założył w Monachium przedsiębiorstwo wydawnicze, po czym zwrócił się do Stefana Żeromskiego z ofertą wydania Popiołów, książka została wydana w oryginale i przekładzie niemieckim.

---

Pytanie 9. Która z informacji dot. Piotra Jaroszewicza (ur. 8 października 1909 w Nieświeżu, zm. 1 września 1992 w Warszawie) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• W lutym 1980 zrezygnował z funkcji premiera oraz z Biura Politycznego KC PZPR. W 1981 usunięty z PZPR. Po wprowadzeniu stanu wojennego nie był internowany.
• Premier od 23 grudnia 1970 do 18 lutego 1980. W 1971 Rada Ministrów pod jego przewodnictwem podjęła uchwałę o anulowaniu decyzji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z września 1946 o pozbawieniu obywatelstwa m.in. generałów Andersa, Kopańskiego, Chruściela i Maczka, a także Stanisława Mikołajczyka. Był odpowiedzialny za drastyczne podwyżki cen żywności w 1976 roku, które doprowadziły do protestów robotniczych.
• Od 1956 stały przedstawiciel Polski w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz członek Komitetu Wykonawczego RWPG. W latach 1952–1970 wicepremier, w okresie 1954–1956 minister górnictwa oraz minister górnictwa węglowego. Od 1957 wiceprzewodniczący Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów oraz przewodniczący Komitetu Współpracy Gospodarczej z Zagranicą.

---

Pytanie 10. Która z informacji dot. Wojciecha Jaruzelskiego (ur. 6 lipca 1923 w Kurowie, zm. 25 maja 2014 w Warszawie) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• W składzie 5 Pułku, 2 Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego jako dowódca plutonu przeszedł szlak bojowy 1 Armii Wojska Polskiego. W lutym 1945 wraz z pułkiem walczył o przełamanie Wału Pomorskiego. Na przełomie października i listopada 1945 zapadła decyzja o wysłaniu 5 pp, w którym służył Jaruzelski, na teren powiatu hrubieszowskiego, by tam walczyć z Ukraińską Armią Powstańczą. Do zadań Jaruzelskiego należało przygotowywanie opracowań dotyczących działań UPA (przesłuchiwał jeńców ukraińskich) i podziemia antykomunistycznego oraz raportów o działaniach pułku przeciwko nim.
• 11 lutego 1981 objął stanowisko Prezesa Rady Ministrów. 13 grudnia 1981 wprowadził w Polsce stan wojenny i stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i pozostawał na tym stanowisku do 21 lipca 1983. 6 listopada 1985 został powołany przez Sejm na przewodniczącego Rady Państwa. Funkcję tę sprawował aż do czasu zastąpienia Rady Państwa urzędem Prezydenta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 19 lipca 1989. Był głównym animatorem Okrągłego Stołu, choć nie uczestniczył w jego obradach.
• 19 lipca 1989 został prezydentem PRL (a od 31 grudnia 1989 prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej), wybranym przez Zgromadzenie Narodowe zdecydowaną większością głosów na 6-letnią kadencję.

---

Pytanie 11. Która z informacji dot. Karola Świerczewskiego (ur. 10 lutego 1897 w Warszawie, zm. 28 marca 1947 pod Jabłonkami) nie jest prawdziwa:

Odpowiedzi: Podpowiedź

• Podczas wojny polsko-bolszewickiej został, na własną prośbę, skierowany na Front Zachodni i walczył (wraz z armią Michaiła Tuchaczewskiego), jako dowódca 5 batalionu w 510 pułku strzelców (57 Dywizja Strzelców), przeciw oddziałom Wojska Polskiego II RP.
• Był abstynentem.
• 4 lutego 1947 został powołany na członka sejmowej komisji wojskowej z ramienia PPR. W czasie pełnienia tych funkcji realizował ściśle stalinowskie wytyczne polityczne, m.in. odmawiając prawa łaski żołnierzom AK skazanym na śmierć.

---